شرح بیماری
آمیبیاز (اسهال خونی آمیبی) عبارت است از یک عفونت انگلی روده بزرگ و گاهی کبد. اسهال آمیبی در تمام دنیا وجود دارد اما در کشورهای در حال توسعه شایع‌تر است. بسیاری از افراد، خصوصاً کسانی که در آب و هوای معتدل زندگی می‌کنند، این انگل را دارند بدون این که علامتی داشته باشند. علایم وقتی ظاهر می‌شوند که انگل بافت روده بزرگ را مورد تهاجم قرار دهد. علایم ممکن است خیلی مبهم باشند.
علایم شایع
گاهی هیچ علامتی وجود ندارد.
اسهال متناوب همراه با اجابت مزاج بد بو. در مراحل اولیه، غالباً قبل از اسهال یبوست وجود دارد.
گاز و نفخ شکم
دل پیچه و حساسیت شکم به لمس
تب
گاهی مخاط و خون در اجابت مزاج
خستگی
دردهای عضلانی اگر کبد گرفتار شده باشد:
درد در ناحیه کبد و سمت راست شکم
گاهی زرد شدن چشم‌ها و پوست
لرز شدید
کاهش وزن
علل
یک انگل میکروسکپی به نام آنتاموبا هیستولیتیکا ، که توسط پشه، سوسک حمام، و تماس مستقیم با دستمال یا غذای آلوده به مدفوع انتقال می‌یابد. شایع‌ترین منابع عفونت عبارتند از:
آلودگی در افرادی که با غذا سروکار دارند.
معیوب بودن لوله‌کشی هتل یا کارخانه
سبزیجات یا میوه‌های خامی که با کود انسانی پرورش یافته‌اند یا در آب آلوده شسته شده‌اند.
عوامل افزایش دهنده خطر
محیط زندگی شلوغ و غیربهداشتی
مسافرت به مناطق با زیرساخت‌های بهداشتی نامطلوب
زندگی در مؤسسات نگهداری مختلف مثل خانه سالمندان و غیره
پیشگیری
دستان خود را به طور مرتب بشویید، خصوصاً قبل از غذا خوردن اگر در منطقه‌ای هستید که غذا و آب ممکن است در آنجا آلوده باشد، اقدامات زیر ضروری هستند: ـ آب آشامیدنی را 5 دقیقه بجوشانید. ـ برای مسواک کردن و شستن دندان‌ها از آب شیر استفاده نکنید و مراقب باشید هنگام حمام کردن آب قورت ندهید. ـ از خوردن میوه با پوست یا سبزیجات، ماهی یا صدف خام، یا هرگونه محصول لبنی مشکوک (بستنی، شیر، کره و غیر) خودداری کنید.
عواقب مورد انتظار
در اکثر موارد بدن عارضه، اسهال آمیبی در عرض 3 هفته با درمان خوب می‌شود. در مواردی که فرد به صورت حامل بیماری در آمده است، هیچ علامتی ممکن است وجود نداشته باشد. در موارد شدید، امکان دارد اسهال خونی شدید بروز کند که نیاز به درمان در بیمارستان وجود دارد.
عوارض احتمالی
پریتونیت (التهاب پرده صفاق که سطح حفره شکم را می‌پوشاند).
هپاتیت یا آبسه کبد
آبسه ریه
عفونت پرده دور قلب
آبسه مغز
درمان
اصول کلی
اقدامات تشخیصی ممکن است عبارت باشند از آزمایش مدفوع و خون؛ سی‌تی اسکن در موارد شک به گرفتاری کبد و در صورت لزوم، نمونه‌برداری
در مورد بهداشت شخصی بسیار مراقب باشید. مرتب حمام کنید و پس از اجابت مزاج و قبل از دست زدن به غذا یا مواد غذایی دستان خود را با آب گرم و صابون بشویید.
در مواردی که آبسه کبد وجود دارد، جراحی ممکن است ضروری باشد.
داروها
امکان دارد مترونیدازول یا یدوکینول (یا هر دو)، پارومومایسین، یا دیلوکسانید تجویز شوند.
امکان دارد جایگزینی مایعات از دست رفته برای درمان اختلال آب و الکترولیت به وجود آمده در اثر اسهال ضروری باشد.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
به هنگام حمله حاد اسهال در رختخواب استراحت کنید. فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های عادی خود را وقتی آغاز کنید که تب رفع شود و اسهال رو به بهبود گذارد.
رژیم غذایی
رژیم غذایی شامل غذاهای نرم و تدریجاً از سر گرفتن رژیم غذایی عادی.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم اسهال آمیبی را دارید.
اگر یکی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد: ـ دل‌پیچه بیش از 24 ساعت طول بکشد. ـ اسهال یا خون در اجابت مزاج بیشتر شود. ـ استفراغ آغاز شود. ـ درد در ناحیه کبد آغاز شود یا زردی به وجود آید (زردی پوست یا چشم‌ها) ـ بثور پوستی ظاهر شود. ـ تحریک‌پذیری یا سردرد شدید رخ دهد.
علل اسهال خونی
اصولا اسهال خفیفی که با سایر علائم (تب، دفع خون و …) همراه نباشد، خودبخود بهبود می‌یابد، اما در صورتی که حالت آزاردهنده‌ای به خود بگیرد، می‌توان از داروهای ضد اسهال بهره گرفت که تنها در درمان شرایط موقت و گذرا توصیه می‌شوند.
کم آبی خفیف
کودک سر حال می‌باشد حالت چشم‌ها طبیعی است، کودک اشک دارد، دهان و زبان مرطوب است و تشنگی ندارد.
کم آبی متوسط
کودک بی‌قرار است چشم‌ها فرو رفته است، اشک ندارد، دهان و زبان خشک است و کودک تشنه می‌باشد و با ولع آب می‌خورد.
کم آبی شدید
کودک هوشیار نیست، خواب‌آلوده و سست است، چشم‌ها خیلی فرورفته و خشک است. دهان و زبان خیلی خشک است و کودک خیلی کم می‌نوشد (قادر به نوشیدن نمی‌باشد)
اسهال خونی حاد تا حدی به طور قراردادی به اسهالی که کمتر از ۴ هفته طول بکشد، اطلاق می‌شود. گفته می‌شود که این وضعیت تقریبا سالی یکبار تمام افراد بزرگسال انگلیس را گرفتار می‌کند؛ هر چند که بیشتر افراد به خاطر اسهال مزمن به پزشک مراجعه نمی‌کنند. ویروس‌ها شایع‌ترین علت عفونی در خارج از بیمارستان و کمپیلوباکتر (۱۲) و روتاویروس(۸) شایع‌ترین ارگانیسم‌هایی هستند که از افراد مراجعه‌کننده به پزشکان عمومی جدا می‌شوند. هر چند که میزان جداسازی نوروویروس‌ها به تازگی افزایش یافته است. علل غیر عفونی احتمالی اسهال خونی عبارتند از داروها، الکل، اضطراب و نیز مشکلات خطرناک‌تر مانند بیماری التهابی روده و سرطان روده.
اسهال خونی باکتریایی (شیگلوز) Dysentery bacillary
شرح بیماری
اسهال خونی باکتریایی (شیگلوز) عبارت است از یک عفونت باکتریایی در لایه‌های سطحی پوشاننده جدار داخلی روده‌ها. این بیماری در اثر تماس نزدیک فردی است و به صورت همه‌گیری رخ می‌دهد. از زمان ورود باکتری‌ها تا ظهور علایم 4-1 روز طول می‌کشد.
علایم شایع
دل پیچه
تب
اسهال (تا 20 یا حتی 30 بار اجابت مزاج آبکی در روز)
وجود خون، مخاط، یا چرک در مدفوع
تهوع یا استفراغ
دردهای عضلانی
گاهی در شروع بیماری، شمارش گلبول‌های سفید کمتر از حد طبیعی است.
علل
یک نوع باکتری به نام شیگلا که به جدار روده بزرگ تهاجم می‌کند. این باکتری معمولاً از طریق دست‌ها، غذا، یا آب آلوده، از یک فرد به فرد دیگر انتقال می‌یابد.
عوامل تشدید کننده بیماری
مسافرت به کشورهای خارجی
محیط زندگی شلوغ یا غیر بهداشتی
پیشگیری
دستان خود را پس از اجابت مزاج و قبل از دست زدن به مواد غذایی بشویید.
هر کس که علایم اسهال خونی باکتریایی را دارد جداسازی نمایید.
لباس‌های آلوده و ملحفه‌جات را در سطل‌های پوشیده و پر از آب و صابون قرار دهید تا زمانی که بتوان آنها را جوشاند.
عواقب مورد انتظار
با درمان معمولاً در عرض 7 روز قابل معالجه است. اغلب عفونت‌های شیگلایی خفیف هستند و درمان جدی احتیاج ندارند. البته در موارد شدید، اگر درمان موفقیت‌آمیز نباشد، از دست رفتن آب زیاد از بدن ممکن است مرگبار باشد (خصوصاً در شیرخواران و کودکان کم سن و سال).
عوارض احتمالی
کم آبی بدن به طور خطرناک، خصوصاً در کودکان
در موارد نادر، باکتری‌ها ممکن است از مجرای گوارش به خون وارد شوند و سایر اعضای بدن را درگیر سازند، مثل کلیه‌ها، کیسه صفرا، کبد، یا قلب و مفاصل. این حالت شاید به شوک و مرگ بیانجامد.
درماناصول کلی
اقدامات تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشی و کشت نمونه مدفوع باشد. اطلاع از بروز همه‌گیری بیماری و نیز آشنایی به نواحی بومی می‌تواند در رسیدن به تشخیص کمک کننده باشد.
درمان شامل جایگزینی مایعات از دست رفته، غذای کم حجم، و نیز گاهی دارو می‌شود.
بیمار را از بقیه جدا نمایید.
برای تخفیف درد، یک صفحه گرم کننده یا شیشه آب داغ را روی شکم قرار دهید.
بیمار باید مرتباً مایعات دریافت کند.
بستری کردن بیمارانی که شدیداً مریض احوالند (خصوصاً کودکان کم سن و سالی که کم‌آبی دارند). بیمار جدا از بقیه بستری می‌شود و مایعات تکمیلی از راه سرم به وی رسانده خواهد شد.
داروها
امکان دارد آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
از مصرف ترکیبات ضد اسهال خودداری کنید مگر اینکه با نظر پزشک تجویز شده باشند. این ترکیبات ممکن است بیماری را طولانی کنند. اگر تا کنون مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند بلافاصله مصرف آنها را متوقف کنید.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
تا حداقل 3 روز پس از رفع تب، اسهال، و سایر علایم، استراحت در رختخواب ضروری است مگر برای توالت. البته پاها را در رختخواب باید مرتباً ورزش داد.
رژیم غذایی
مایعات یا جامدات نرم تا زمانی که اسهال متوقف شود، سپس رژیم عادی.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا کودکتان علایم اسهال خونی باکتریایی را دارید.
اگر یکی از موارد زیر هنگام درمان رخ دهد:
ـ تب 9/38 درجه سانتیگراد یا بیشتر
ـ گلودرد، سردرد، یا گوش درد
ـ تنگی نفس یا سرفه شدید
ـ رگه خون در خلط سینه
ـ درد یا تورم شدید شکم
ـ خونریزی گوارشی از مقعد
ـ درد در ساق پا یا تمام پا
ـ تورم مفاصل
ـ علایم کم آبی بدن (بی‌حالی، فرورفتگی چشم‌ها، کاهش وزن سریع، یا خشکی پوست) ظاهر شوند.
