در اکثر مواقع درمان شقاق (فیشر) ممکن است با بیهوشی فرد و یا به صورت بی حسی چه به صورت موضعی یا نخاعی صورت گیرد. بسته به میزان حاد بودن شقاق، بهترین روش درمان توسط دکتر یا همان پزشک متخصص شقاق اتخاذ خواهد شد. در زیر با انواع روش های درمان بیماری شقاق با لیزر آشنا می شویم.
درمان شقاق
درمان شقاق با لیزر
یکی از جدیدترین روش های درمان بیماری شقاق (فیشر) لیزر می باشد. کار این روش به این صورت است که با استفاده از اسفنکتر داخلی(عضلات مدور در انتهای مقعد) قطع می شود و زائده پوستی نیز جدا می شود. به طور کلی این روش بر سایر روش های درمان بیماری شقاق برتری دارد. از جمله مزایای درمان شقاق با لیزر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم نیاز به بیهوشی
- کاهش درد بلافاصله پس از درمان
- جلوگیری از بروز عفونت
- درمان سایر بیماریهای مقعد به طور همزمان
- سرپایی بودن و سرعت در انجام عمل
- نداشتن خون ریزی، بخیه و پانسمان
- عدم وجود درد
- نداشتن دوران نقاهت
- عدم بازگشت بیماری و تضمینی بودن آن
- نداشتن عوارضی چون بی اختیاری و …
درمان شقاق با روش اسفنکتروتومی جانبی-داخلی
این روش یکی از مؤثرترین روش های درمان بیماری شقاق می باشد. 90% از بیمارانی که با این روش عمل می شوند، سلامت خود را باز می یابند و پس از دو روز می توانند به زندگی عادی خود بازگردند.
درصد پایینی از افراد پس از درمان با این روش مجدداً به پزشک مراجعه می کنند و بیماری آنها پس از مدت کوتاهی عود می کند. در این صورت بیمار را باید از جنبه های دیگری چون سرطان ناحیه مقعد و بیماری کرون نیز بررسی نمود.
در این روش قسمت سطحی اسفنکتر مقعد را با تیغ جراحی برش می زنند. با وجود تاثیرگذاری بالای این روش در درمان بیماری شقاق، باید به این نکته نیز اشاره کرد که در صورت عدم توانای پزشک این روش دارای عوارض غیرقابل بازگشتی می باشد. از جمله این عوارض می توان به عدم کنترل در خروج گاز و نشت مواد مدفوعی اشاره کرد و چون اسفنکتر داخلی مسئول کنترل مدفوع در زمان استراحت فرد است، هرنوع آسیب به این بخش سبب ایجاد بی اختیاری می گردد. این بی اختیاری برای بیمار بسیار آزار دهنده است.
درمان شقاق به وسیله بوتاکس
هنگامی که بیمار به شقاق مبتلا است، عضلات مقعد او دچار اسپاسم و گرفتگی می شود. یکی از روش های درمان هنگامی که این بیماری در ابتدای مراحل خود می باشد، تزریق بوتاکس است.
بوتاکس نوعی سم به نام بوتولینوم می باشد که باعث فلج شدن موقتی عضلات یک ناحیه خاص از بدن بین 3 تا 6 ماه میگردد.
با این روش که به صورت سرپایی انجام می شود، بوتاکس را به عضلات مقعد بیمار تزریق می کنند و عضلات مقعد اصطلاحا بی حس یا فلج می شود و در نتیجه آن اسپاسم، فشار و تنگی مقعد برطرف می شود و با گذشت زمان فرد هنگام دفع مزاج درد را حس نمی کند و فشاری بر انتهای روده نیز بوجود نمی آید و به مرور زمان زخم ایجاد شده نیز درمان میگردد.
همانطور که اشاره شد تاثیر بوتاکس بین 3 تا 6 ماه می باشد و درصورتیکه فرد بصورت دائم مشکل تنگی و اسپاسم عضلات مقعد را داشته باشد ممکن است بعد از بین رفتن تاثیر بوتاکس مجدد علائم این بیماری را مشاهده کند که در این صورت می بایست با پزشک خود جهت درمان دائم بیماری مشورت کند.
درمان خانگی شقاق مقعد
توجه داشته باشید که مصرف پمادهای مسکن، ضد التهاب، استروئیدها (مانند هیدروکورتیزون و بتامتازون) و پمادهای ضد بواسیر (آنتی هموروئیدها) در درمان شقاق نقش ندارد. بعد از اجابت مزاج باید مقعد به آرامی با آب ولرم شسته شود. برای برطرف کردن اسپاسم عضلانی و درد در اطراف مقعد می توانید حوله گرم روی محل قرار دهید.
نشستن در لگن حاوی آب گرم نیز درد را تخفیف می دهد. ارتقاء آب در لگن باید حدود ۲۰ سانتی متر باشد. روزانه حدود ۲ تا ۳ بار و هر بار ۱۰ تا ۲۰ دقیقه از این روش استفاده می شود. اضافه کردن صابون مایع و شامپو توصیه نمی شود. نشستن در آب گرم باعث بهبود خون رسانی و شل شدن عضله اسفنکتر شده و به ترمیم آن کمک می کند. قبل از استفاده، لگن را تمیز بشوئید.
از نشستن طولانی مدت در دستشویی موقع اجابت مزاج خودداری کنید. ۵-مصرف بعضی از نرم کننده های مصنوعی نیز ممکن است به جلوگیری از بروز درد به هنگام اجابت مزاج کمک کنند. البته باید با نظر پزشک متخصص درمان شقاق مقعد که فوق تخصص گوارش دارد؛ مصرف شوند.
در صورت بهبود یبوست و رفع اسپاسم عضله اسفنکتر، شقاق عموماً بهبود می یابد. درمان اولیه شامل رفع یبوست و نرم کردن مدفوع و رفع اسپاسم است که با این تمهیدات در بیشتر موارد شقاق بهبود می یابد.
درمان شقاق مقعد
تحت نظر پزشک می توانید از روشهای زیر برای درمان شقاق مقعد در خانه استفاده کنید:
• بعد از اجابت مزاج، دهانه مقعد را با صابون مخصوص ضد عفونی یا صابون بچه خوب کفمالی کرده و با آب گرم بشویید و سپس با دستمال توالت خشک کنید. خشک کردن دهانه مقعد، در روند درمان خیلی موثر است.
• برای برطرف کردن گرفتگی عضلانی و درد در اطراف مقعد، باید حوله گرم روی محل گذاشته شود.
• نشستن در آب گرم، درد را تخفیف میدهد و باعث بهبود خونرسانی و شل شدن عضله اسفنکتر مقعد شده و به ترمیم آن کمک میکند. روزانه ۲ تا ۳ بار و هر بار برای ۱۰ تا ۲۰ دقیقه از این روش استفاده کنید.
• در کودکان مصرف روغنهای معدنی مانند پارافین و نرم کنندههای مدفوع نیز توصیه میشود (البته تحت نظر پزشک).
• پمادهای نیتروگلیسیرین باعث شل شدن اسفنکتر شده و با گشادکردن عروق، خونرسانی بهتر شده و کمک در ترمیم زخم میکند. این پمادها روزانه ۲ تا ۳ بار به میزان یک نخود به اطراف سوراخ مقعد مالیده شده و قبل و بعد از مدفوع کردن نیز تکرار شود.
• مالیدن لعاب بهدانه به پوست برای تسکین و التیام شقاق مفید است.
• مخلوط میوه کال توت با سرکه جهت رفع شقاق مقعد مفید است.
• افراد دچار بواسیر یا شقاق میتوانند از اثرات درمانی گیاه پنج انگشت سود بجویند و در جوشانده این گیاه بنشینند تا عارضه برطرف شود.
• برای درمان شقاق مقعد میتوان عسل را به موضع مالیده و به صورت آرام ماساژ داد.
• قبل از اجابت مزاج و دفع مدفوع، دهانه مقعد را با روغن برگ مورد چرب کنید. این امر سبب میشود هنگامی که برای شستشو دست به دهانه مقعد میکشید زخم مقعد دچار کشش و پارگی مجدد نشود.
• قبل از هر وعده غذایی، خوردن مخلوط نصف استکان عرق بومادران و نصف استکان عرق آلوئه ورا موثر است.
• بعد از ناهار و شام، ۲ قاشق غذاخوری اسفرزه را در یک لیوان آب شیرین شده ریخته و بعد از لعاب دادن، آن را میل کرده و حتما بعد آن یک لیوان پر از آب بنوشید.
• بعد از غذا، یک قاشق سبوس گندم را با یک قاشق جوانه گندم مخلوط کرده و در یک کاسه ماست ریخته و میل کنید و حتما بعد از آن یک لیوان آب بنوشید.
• هندوانه و انگور و سبزیجات و گلابی و پرتقال زیاد مصرف کنید. به هیچ وجه موز و کیوی و سیب مصرف نکنید.
راه های تسکین درد فیشر
تشابهاتى بین فیشرهاى اطراف مقعد و هموروئید )بواسیر( وجود دارد. هموروئید اغلب یک تورم در سیاهرگ است. فیشرها به ترک خوردگىهایى که گاهى اوقات در اطراف دهان ایجاد مىشوند، شباهت زیادى دارند. هر دو نوع دهانى و مقعدى، جایى اتفاق مىافتند که مخاط حساس داخل بدن با پوست تلاقى مىکند. در سوراخ مقعد، علت اصلى و شایع این پارگىها، مدفوع سفت و بزرگ مىباشد. اگر فیشر دارید، حتما مىدانید که این زخمها چقدر زندگى را حداقل در موقع نشستن، سخت مىکنند. آنها مىسوزند و اغلب خونریزى مىکنند. متخصصان ما در ادامهى بحث مىگویند که چگونه مىتوانید این مشکل را هر چه سریعتر حل کنید.
با خوردن غذاهاى فیبردار و مایعات از تشکیل مدفوع سخت جلوگیرى کنید.
سوراخ مقعد هیچ گاه نمىتواند عبور مدفوع سفت و بزرگ را تحمل کند و در خود جا دهد. عموما محصولات غذایى زندگى امروزى که فاقد فیبر هستند، باعث ایجاد مدفوع سخت مىشوند.
راه حل؟ براى حرکت نرم مدفوع، رژیم پر فیبر و پر مایع مصرف کنید. خوردن میوه، سبزى، غلات کامل و شش تا هشت لیوان آب در روز، بهترین راه درمان و پیشگیرى است. هنگامى که مدفوع، نرم و انعطافپذیر شد، فیشر شروع به بهبودى مىکند.
وازلین را امتحان کنید.
خوردن غذاهاى فیبردار مىتواند باعث نرم شدن مدفوع شود؛ اما قبل از هر بار کار کردن شکم مىتوانید با چرب کردن از کانال مقعدى محافظت کنید. استفاده از وازلین تا 25 / 1 سانتىمتر در داخل مقعد مىتواند عبور مدفوع را بدون وارد کردن هیچ آسیبى تضمین کند.
خود را با پودر تقویت کنید.
ماروین شوستر »رئیس بخش بیمارىهاى گوارشى دانشگاه پزشکى فرانسیس اسکات« مىگوید: بعد از هر حمام یا کار کردن شکم، مقدارى پودر بچه به خود بمالید. این کار محل را خشک نگه مىدارد و به کاهش تماس و اصطکاک در طول روز کمک مىکند.
مراقب اسهال باشید.
عجیب به نظر مىرسد، اما تنها مدفوع سفت و یبوست شقاق هاى مقعد را بدتر نمىکند، بلکه اسهال نیز همین اثر را دارد. مدفوع اسهالى بافتهاى اطراف را نرم مىکند و همچنین حاوى اسیدى است که مىتواند مناطق آزرده مقعدى را بسوزاند.
ناخنها را دور نگه دارید.
ممکن است فیشرهاى مقعدى، شما را مجبور به خارش کند. در برابر این تمایل، مقاومت کنید. کشیدن ناخنهاى تیز روى پوست حساس مقعد، مىتواند بافتهاى زخمى را پاره کند.
وزن خود را کم کنید.
هر چقدر وزن بیشترى داشته باشید، بیشتر عرق مىکنید و این عرق مىتواند بهبود فیشرها را به تأخیر بیندازد.
از کرمهاى مخصوص استفاده کنید.
کرمهاى موضعى کورتونى مىتوانند در کاهش التهاب همراه فیشر مقعدى، مفید باشند.
از کرمهاى ویتامینه استفاده کنید.
دکتر شوستر مىگوید: این کرمها مخصوصا براى کاهش درد و التیام فیشرهاى مقعدى مؤثر هستند. این پمادها حاوى ویتامینهاى A و D هستند.
داخل وان آب گرم بپرید.
آب گرم مىتواند در شل شدن عضلات دریچه مقعدى مفید باشد و باعث کاهش ناراحتى و درد حاصل از فیشرها شود.
از خوردن بعضى غذاها خوددارى کنید.
دکتر شوستر مىگوید: در حالى که هیچ غذایى، فیشر ایجاد نمىکند، بعضى از غذاها هنگام عبور از کانال مقعدى باعث ناراحتى و حساسیت مىشوند. غذاهاى پرادویه و داغ و غذاهاى ترش و شور از این جملهاند.
یک بالشت مخصوص براى خود بخرید.
با داشتن شقاق ، نشستن، ناخوشایند و دردناک است. شما مىتوانید با خریدن بالشتهاى کیکى شکل و یا پر از مایع، به کاهش درد کمک کنید. این بالشتها در بیشتر داروخانهها و مغازههاى وسایل پزشکى وجود دارند.
خود را آرام تمیز کنید.
استفاده از کاغذ توالت زبر و پاک کردن بیش از حد، روند التیام فیشرها را آهسته مىکند. بنابراین به آرامى خود را تمیز کنید و هنگام خرید کاغذ توالت، خساست به خرج ندهید. مخصوصا در انتخاب رنگ، رنگ سفید براى شما مناسب است؛ همچنین باید بدون بو باشد، زیرا عطرها و رنگها مىتوانند حساسیت و آزردگى را در محل آزار ایجاد کنند.
هشدار پزشکى
علایم جدى بیمارى
فیشرها، اغلب خطرناک نیست، بلکه خطر واقعى فیشرها، به علت عدم بهبودى آنها در طولانى مدت است. هر زخمى که بهبود نیابد، ممکن است یک سرطان باشد.
اگر شما فیشرى دارید که بعد از چهار تا هشت هفته بهبود نیافته است، آن را مورد ارزیابى قرار دهید. به یاد داشته باشید، زخمى که خوب نمىشود یکى از هفت علامت کلاسیک سرطان است. علاوه بر این، اگر ترشح مخاطى از مقعدتان وجود دارد، آن را به پزشک اطلاع دهید. آبسههاى این منطقه نیز مىتوانند خطرناک باشند.
به جاى کاغذ توالت از آب استفاده کنید.
مالیدن کاغذ توالت روى یک ناحیه حساس مىتواند بدترین تجربه باشد. اما راه دیگرى وجود دارد شما مىتوانید از آب استفاده کنید. یک جریان نازک آب مىتواند تمیزى مورد نظر شما را به وجود آورد.
سوالات متداول
روشهای درمانی متنوعی وجود دارد، از جمله لیزر، کرمها، روشهای جراحی، و (micro-needling).
بله، درمان شقاق با لیزر قطعا می تواند مؤثر باشد.
شقاق ممکن است بازگردد، اما با درمان و مراقبت مناسب، میتوان به پیشگیری از تشدید آنها کمک کرد.
بله، میتوانید بلافاصله پس از درمان به سفر بروید.
درمان شقاق با لیزر ممکن است در برخی موارد تأثیری بر زندگی جنسی داشته باشد. اما این تأثیرات معمولاً موقتی هستند.