درد مقعد به خودی خود آزاردهنده است و می تواند زندگی فرد را تحت الشعاع قرار دهد اما نکته مهمتر و بسیار جدی دیگری وجود دارد که نباید آن را از نظر دور داشت: درد مقعد نشانه ای جدی از یک بیماری گاهاً خطرناک می تواند باشد.
عناوین مطالب
درد مقعدی چیست
درد مقعدی به ناراحتی یا درد تجربه شده در ناحیه مقعدی اشاره دارد که شامل ناحیه اطراف مقعد و رکتوم می شود. این نوع درد می تواند از خفیف و موقت تا شدید و مزمن متغیر بوده و ناشی از عوامل و شرایط مختلفی باشد. درد مقعدی می تواند به صورت یک احساس تیز، سوزش، ضربان یا درد در ناحیه مقعد یا خود مقعد ظاهر شود.
مهم ترین علت درد مقعدی
علت درد مقعد متعدد است که در ادامه به شایع ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
هموروئید
هموروئید تورم سیاهرگ‌ها یا رگ‌های خونی داخل و اطراف ناحیه مقعدی و پایین رکتوم است. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که فشار بیش از حدی روی سیاهرگ های این ناحیه وارد شود. بواسیر یا داخل مقعد (داخلی) یا زیر پوست اطراف مقعد شما (خارجی) قرار دارد. حدود نیمی از افراد تا سن 50 سالگی به هموروئید مبتلا می شوند.
شقاق
شقاق مقعدی یک پارگی یا ترک کوچک در پوست مقعد است. این شقاق‌ها معمولاً بسیار دردناک هستند و می‌توانند باعث ایجاد ناراحتی هنگام اجابت مزاج شوند. شقاق مقعدی یک بیماری شایع است افراد در هر سنی ممکن است به آن مبتلا شوند.
علائم شایع شقاق مقعدی عبارتند از درد در حین اجابت مزاج، خونریزی، خارش و سوزش، اسپاسم عضلانی.
علت اصلی شقاق مقعد ضربه به کانال مقعد است. شقاق می تواند به دلیل عوامل مختلفی باشد، از جمله، مدفوع سفت یا کلفت، یبوست، اسهال، رابطه جنسی مقعدی.
آبسه مقعد
آبسه مقعدی بیماری دردناکی همراه با چرک است که در نزدیکی مقعد یا راست روده ایجاد می شود. این آبسه ها معمولاً در اثر عفونت غدد مقعد یا بافت مجاور ایجاد می شوند. آنها می توانند در نتیجه عوامل مختلفی ایجاد شوند، از جمله عفونت باکتریایی، انسداد مجاری غدد مقعدی و بیماری کرون.
علائم آبسه مقعدی ممکن است شامل این موارد باشد: درد و حساسیت شدید در ناحیه مقعد یا رکتوم، تورم و قرمزی اطراف مقعد، تب و لرز، که می تواند نشان دهنده عفونت باشد، مشکل یا درد در حین اجابت مزاج، و ترشح چرک یا خون از آبسه.
فیستول
فیستول مقعدی یک تونل یا گذرگاه غیر طبیعی است که بین کانال مقعد یا رکتوم و پوست اطراف مقعد ایجاد می شود. این فیستول ها معمولاً نتیجه یک عفونت یا آبسه قبلی در ناحیه مقعد یا رکتوم هستند. دلیل دیگر ایجاد فیستول بیماری سندرم التهاب روده (IBD) است.
علائم فیستول مقعدی می تواند متفاوت باشد، اما اغلب شامل این موارد است: درد مداوم، به ویژه در حین و بعد از اجابت مزاج، ترشحات چرکی یا بدبو از دهانه نزدیک مقعد، قرمزی و تورم در اطراف مقعد، خارش و سوزش در ناحیه مقعدی، و همچنین در صورت وجود عفونت فعال، بیمار ممکن است تب کند.
کیست مویی
کیست‌های مویی مقعد که به نام‌های کیست پیلونیدال یا سینوس پیلونیدال نیز شناخته می‌شوند، کیسه‌ها یا کیسه‌های غیرطبیعی هستند که در پوست نزدیک بالای باسن، درست بالای شکاف باسن ایجاد می‌شوند. این کیست ها اغلب حاوی مو و مواد زائد هستند و می توانند عفونی شوند و منجر به یک وضعیت دردناک به نام بیماری پیلونیدال یا آبسه پیلونیدال شوند.
علت دقیق کیست پیلونیدال به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که وجود عواملی از جمله
وجود موهای زبر در این ناحیه می تواند به تشکیل کیست کمک کند، یا نشستن برای مدت طولانی، می تواند باعث نفوذ مو به پوست شود، همچنین فولیکول های مو قادرند مسدود شده و منجر به تجمع مو، باقی مانده های پوستی و چربی داخل کیست شوند.
زگیل مقعدی
زگیل مقعدی که به عنوان زگیل آکومیناتا یا آنوژنیتال نیز شناخته می شود، زائده هایی هستند که در اطراف مقعد و در ناحیه تناسلی ظاهر می شوند. این زگیل ها توسط گونه های خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که یک عفونت مقاربتی (STI) است، به وجود می آیند. زگیل های مقعدی می توانند از نظر اندازه، شکل و ظاهر متفاوت باشند و معمولاً بدون درد هستند، اما می توانند باعث ناراحتی، خارش یا خونریزی شوند.
بیماری های التهابی روده
یکی دیگر از دلایل درد مقعد بیماری التهابی روده (IBD) است که به گروهی از شرایط مزمن و التهابی اشاره دارد و بر دستگاه گوارش (GI) تأثیر می گذارد. دو شکل اولیه IBD، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هستند. در حالی که این بیماری ها شباهت هایی دارند، اما دارای ویژگی های متمایز نیز هستند.
سرطان روده
سرطان کولون که به عنوان سرطان کولورکتال نیز شناخته می شود، نوعی سرطان است که از روده بزرگ یا رکتوم که قسمت هایی از روده بزرگ هستند شروع می شود و یکی از شایع ترین انواع سرطان در سراسر جهان است. سرطان روده بزرگ اغلب با به وجود آمدن یک پولیپ شروع می شود که ممکن است در ابتدا غیر سرطانی (خوش خیم) باشد اما در صورت عدم درمان در نهایت می تواند سرطانی (بدخیم) شود. در نظر داشته باشید سرطان روده می تواند باعث درد مقعد شود. به همین دلیل باید این درد را جدی گرفت.
سرطان روده بزرگ ممکن است در مراحل اولیه علائمی ایجاد نکند. همانطور که پیشرفت می کند، ممکن است فرد شاهد علائمی از جمله تغییر در عادات روده مانند اسهال یا یبوست، خون در مدفوع یا خونریزی مقعدی، ناراحتی شکمی، گرفتگی یا درد، کاهش وزن بی دلیل، خستگی یا ضعف، مدفوع باریک، و در نهایت احساس عدم تخلیه کامل روده باشد.
پرولاپس و بیرون زدگی روده
پرولاپس روده که به آن پرولاپس رکتوم نیز می گویند، زمانی رخ می دهد که رکتوم (آخرین قسمت روده بزرگ) از مقعد خارج شود. این خروج می تواند جزئی یا شدید باشد.
این وضعیت اغلب با ضعیف شدن عضلات کف لگن، یبوست مزمن، زور زدن در حین حرکات روده یا عوامل دیگری که باعث افزایش فشار شکم می شوند، همراه است. همچنین درد مقعد نیز می تواند به همین دلیل باشد.
علائم پرولاپس رکتوم می تواند شامل احساس برآمدگی یا بیرون زدگی توده از مقعد، ناراحتی، درد، خونریزی و مشکل در حرکات روده باشد.
سکس مقعدی
رابطه جنسی مقعدی یک فعالیت جنسی است که در آن آلت تناسلی، انگشت، اسباب بازی جنسی یا چیز دیگری برای لذت یا تحریک جنسی وارد مقعد می شود. رابطه جنسی خشن یا تهاجمی مثل دست زدن خشن یا فشار دادن تهاجمی در طول رابطه جنسی مقعدی می تواند باعث درد یا آسیب شود.
برای این نوع ارتباط با شریک زندگی خود بهتر است در مورد سرعت دخول، عمق و شدت آن صحبت کنید. حرکات آرام و تدریجی می تواند به جلوگیری از ناراحتی کمک کند.
درد مقعدی بعد از مدفوع
تجربه درد مقعدی پس از اجابت مزاج می تواند ناراحت کننده و نگران کننده باشد. چندین علت بالقوه برای درد مقعدی پس از مدفوع وجود دارد و تعیین علت زمینه ای برای رسیدگی به این مشکل ضروری است.
بیماری‌های مقعد یا بثورات پوستی مقعد نیز می‌توانند باعث ناراحتی یا درد پس از اجابت مزاج شوند.
اگر بعد از اجابت مزاج دچار درد مقعدی مداوم یا شدید می‌شوید، ضروری است که برای ارزیابی و تشخیص مناسب با پزشک مشورت کنید. مداخله زودهنگام و مراقبت مناسب می تواند به پیشگیری از عوارض و بهبود سلامت کلی شما کمک کند.
روشهای تشخیص علت درد مقعدی
تشخیص علت درد مقعدی ممکن است شامل ارزیابی‌ها و آزمایش‌های پزشکی مختلف برای شناسایی مشکل زمینه‌ای باشد. در اینجا چند روش و آزمایش رایج برای تشخیص علت درد مقعدی وجود دارد:
- گرفتن تاریخچه پزشکی توسط دکتر
- معاینه فیزیکی ناحیه مقعد
- آنوسکوپی
- پروکتوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی
- کولونوسکوپی
- معاینه دیجیتال رکتوم (DRE)
- تصویربرداری
- تست های آزمایشگاهی
- بیوپسی
درمان درد مقعدی
درمان درد مقعد به علت اصلی ناراحتی بستگی دارد. مهم است که قبل از شروع درمان علت خاص درد مقعدی خود را شناسایی کنید.
در برخی موارد، درد مقعد ممکن است نشانه یک بیماری زمینه ای مانند بیماری کرون یا سرطان کولورکتال باشد. تشخیص و درمان مناسب بیماری زمینه ای ضروری است.
اولویت دادن به سلامتی و دریافت توصیه های پزشکی برای تسکین موثر درد مهم است.
درمان خانگی درد مقعد
درمان خانگی درد مقعدی می تواند در تسکین برخی از علل شایع ناراحتی مقعد مفید باشد. با این حال، توجه به این نکته مهم است که اثربخشی درمان‌های خانگی ممکن است بسته به علت اصلی درد متفاوت باشد. در اینجا چند گزینه درمانی خانگی برای درد مقعدی وجود دارد که توصیه می شود قبل از انجام آن با پزشک صحبت کنید.
حمام سیتز گرم
یک حمام نشستن گرم شامل نشستن در مقداری آب گرم برای حدود 15 تا 20 دقیقه است. این کار می تواند به کاهش ناراحتی مقعدی کمک کند و باعث آرامش عضلات اسفنکتر مقعد شود. اطمینان حاصل کنید دمای آب بیش از حد گرم و داغ نباشد.
کرم ها یا پمادهای موضعی
کرم ها یا پمادهای بدون نسخه حاوی موادی مانند هیدروکورتیزون یا لیدوکائین می توانند به کاهش خارش و درد مرتبط با شرایطی مانند بواسیر یا شقاق مقعدی کمک کنند.
اصلاحات غذایی
یک رژیم غذایی با فیبر بالا به جلوگیری از یبوست کمک خواهد کرد. یبوست می تواند درد مقعدی را تشدید کند. مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل و غذاهای غنی از فیبر را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
هیدراته ماندن نیز می تواند مدفوع را نرم کرده و دفع آنها را راحت تر کند.
ملین ها
خوب است ملین‌های ضعیف در کوتاه‌مدت برای تسکین یبوست و کاهش فشار در حین حرکات روده استفاده شوند و به کاهش درد مقعد کمک کنند.
رعایت بهداشت
تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه مقعد ضروری است. بعد از اجابت مزاج به آرامی محل را با آب و صابون ملایم تمیز کرده آن را خشک کنید.
کمپرس یخ
قرار دادن کیسه یخ پیچیده شده در یک پارچه نازک روی ناحیه مقعد برای مدت کوتاه (حدود 10 تا 15 دقیقه در هر بار) ممکن است به کاهش تورم و تسکین موقت درد کمک کند.
درست نشستن روی توالت
هنگام نشستن روی توالت، از یک چهارپایه یا پله برای بلند کردن زانوها تا اندازه بالاتر از باسن خود استفاده کنید. این وضعیت می تواند به کاهش فشار و اجابت مزاج کمک کند.
مسکن ها
مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن ممکن است به کاهش درد مقعدی کمک کنند، البته اگر درد مقعد به دلیل التهاب باشد.
توجه به این نکته مهم است که این درمان‌های خانگی عموماً برای تسکین موقت درد یا ناراحتی خفیف مقعد هستند. اگر درد مقعدی شما همچنان ادامه دارد، بدتر می شود یا با علائم نگران کننده دیگری مانند خونریزی، ترشح یا تب همراه است، ضروری است که برای تشخیص و داشتن برنامه درمانی مناسب با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
زمان مراجعه به پزشک
برای درد مقعد در چند موقعیت باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشد که نیاز به ارزیابی و درمان دارد. در اینجا مواردی وجود دارد که در آنها توصیه می شود برای درد مقعدی به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:
- درد شدید یا مداوم
- خونریزی
- اسهال شدن یا یبوست
- مشاهده تورم یا توده
- تب یا دیدن علائم عفونت
- حرکات دردناک یا دشوار روده
- داشتن علائم بیماری التهابی روده (IBD)
- سابقه بیماری های کولورکتال
- خارش یا ناراحتی مداوم
کلام آخر
مهم است که درد مقعدی را نادیده نگیرید، به خصوص اگر مداوم باشد یا با علائم نگران کننده دیگری همراه باشد. اقدام به موقع مراقبت های پزشکی می تواند به تشخیص و رسیدگی به شرایط زمینه ای کمک کند و ناراحتی مقعدی را تسکین دهد. پزشک شما قادر است یک ارزیابی کامل انجام دهد، آزمایش‌های مناسب را توصیه کند و یک برنامه درمانی متناسب با نیازهای خاص شما تهیه کند.
سوالات متداول:
همیشه خیر اما با این حال بهتر است با یک پزشک متخصص در این باره صحبت کنید.
داشتن هر گونه علامت و درد که بعد از مدت کوتاهی مثلا یک هفته، بهبود نیافت.
الزاماً نه همیشه اما یکی از نشانه های سرطان راست روده می تواند باشد.
معمولا طبیعی است. مگر اینکه بیش از چند روز ادامه داشته باشد.
