آندوسکوپی و تشخیص زودهنگام: چگونه این تکنیک جان ما را نجات می‌دهد؟

آندوسکوپی روشی است که پزشک توسط آن داخل بدن بیمار را مشاهده و بررسی می کند . وسیله ای هم که برای این کار استفاده می شود، آندوسکوپ نام دارد.

 آندوسکوپ لوله ای است انعطاف‌پذیر که به دوربین مجهز است و پزشک متخصص آن را وارد بدن بیمار می کند و به طور کامل اجزا و اعضای مربوطه بیمار را بررسی می نماید.

 این وسیله از طریق برش بدن و یا از طریق دهان یا مقعد وارد بدن می‌شود. هر چند که این روش عوارضی نیز دارد، ولی مزایای آن بیشتر است.

انواع آندوسکوپی کدامند؟

آندوسکوپی فقط برای مشاهده داخل معده نیست، بلکه برای سایر اعضای بدن نیز به کار می رود که ما تعدادی از آنها را برای شما بیان می کنیم. البته بر اساس عضوی که آندوسکوپی می شود، نام آن تغییر می کند.

 1- آرتروسکوپی : آندوسکوپی مفاصل و استخوان ها

2- برونکوسکوپی : آندوسکوپی ریه ها

3- کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی : آندوسکوپی روده بزرگ

4- سیستوسکوپی و یورتروسکوپی : آندوسکوپی سیستم ادراری

5- لاپاراسکوپی : آندوسکوپی ناحیه شکم یا لگن

6- آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی برای مشاهد مری و معده

مراحل انجام آندوسکوپی

برای انجام مراحل انجام اندوسکوپی باید با آرامش کامل به پهلوی چپ دراز بکشید. ممکن است به شما داروی آرام بخش بدهند و یا اسپری بی حس کننده به گلویتان بزنند که البته استفاده از هر کدام با نظر شما صورت می گیرد. سپس پرستار گیره هشدار دهنده را به انگشت شما متصل می کند و ممکن است در شروع مراحل انجام آندوسکوپی از طریق ماسک دهانی و قبل از آنکه محافظ دهانی کوچکی را بین دندان ها قرار دهد، مقداری اکسیژن به شما بدهد. گذاشتن محافظت دهانی باعث می شود که دندان ها آسیب نبینند و همچنین دندان ها به دستگاه آسیب نرسانند. زمانی که آرامش کامل داشته باشید پزشک سر آندوسکوپ را روی زبان قرار می دهد و سپس وارد گلو می کند و از شما می خواهد که آن را قورت دهید. در این هنگام مری باز شده و آندوسکوپی وارد معده می شود.

در طول مراحل انجام اندوسکوپی، یک پرستار از شما مراقبت می کند و بزاقی که در دهانتان جمع می شود را توسط یک مکنده (ساکشن) بیرون می آورد. این عمل باعث می شود تا خطر به ریه رفتن بزاق کاهش یابد. مایع را می توان قورت داد اما چون آندوسکوپی مری را باز نگه می دارد، مایعات مجدداً از معده به دهان باز می گردند.

آندوسکوپی با کپسول

آندوسکوپی با کپسول، روشی از آندوسکوپی برای بررسی روده باریک است. در آندوسکوپی با کپسول، دستگاه مخصوصی در داخل کپسول کوچکی تعبیه شده و به وسیله بیمار خورده می‌شود. این دستگاه در حین عبور از لوله گوارشی، تصاویر ویدیویی را ارسال می‌کند که از سوی دستگاه گیرنده در خارج شکم قابل دریافت و بررسی است. آندوسکوپی با کپسول روزمره نیست و تنها در برخی موارد خاص انجام می‌شود.

کپسول آندوسکوپی می تواند یک اندام یا عضو گوارشی را با استفاده از روشی غیر‌تهاجمی و بدون ضرر مشاهده کند. آندوسکوپی با کپسول فقط دارای یک دوربین کوچک، فـلاش و یک فرستنده است. برخلاف دیگر نمونه های موجود آندوسکوپی از قبیل enteroscopy فرو رونده و آندوسکوپی معده ای-روده ای

موارد کاربرد اندوسکوپی در پزشکی

گذرگاه معده ای روده ای (GI tract)
مری،شکم وقسمت اثنی عشری روده (esophago gastro dude endoscopy)
روده ی کوچک
روده ی بزرگ (کلونوسکوپی مستقیم راست روده وسیگموئید)
مجرای صفراوی
گذرگاه تنفسی
بینی (rhinoscopy)
پائین تر از مجرای تنفسی (bronchoscopy)
مجرای تنفسی (cystoscopy)
دستگاه تولید مثل زنان
رحم (hysteroscopy)
لوله های رحمی
شکم وحفره ی لگنی (laparoscopy)
درون مفاصل (arthroscopy)
ارگان های درون سینه
در طی دوران حاملگی
جنین (fetoscopy)
جراحی پلاستیک
معاینات داخلی و پیچیده

چرا برخی افراد باید آندوسکوپی شوند؟

در اغلب موارد، پزشکان برای بررسی مشکلات زیر، انجام آندوسکوپی را به بیمار توصیه می کنند:

– درد معده

– زخم معده ، التهاب معده و یا اشکال در بلع غذا

– خونریزی دستگاه گوارش

– تغییر اجابت مزاج ( یبوست یا اسهال)

– پولیپ روده بزرگ

پزشک ممکن است در طی آندوسکوپی، نمونه ای از بافت داخل عضو مربوطه را توسط وسایل خاصی برداشته (نمونه برداری) و مورد آزمایش و بررسی قرار دهد

سایر کاربردهای آندوسکوپی چیست؟

آندوسکوپی فقط برای مشاهده داخل عضو نیست، بلکه کارهای زیر را هم می توان همراه با آن انجام داد:

پزشک ممکن است در طی آندوسکوپی، نمونه ای از بافت داخل عضو مربوطه را توسط وسایل خاصی برداشته (نمونه برداری یا بیوپسی) و مورد آزمایش و بررسی قرار دهد.

آندوسکوپی برای درمان مشکلات گوارشی نیز به کار می رود؛ مثلا پزشک علاوه بر مشاهده بافت ها و اجزای بدن، می تواند توسط آندوسکوپی، برخی خونریزی های گوارشی را متوقف کند.

با آندوسکوپی روده، می توان پولیپ ها را برداشت تا از گسترش سرطان روده بزرگ جلوگیری شود.

در برخی موارد با انجام آندوسکوپی می توان سنگ کیسه صفرا را از بدن خارج کرد. البته این مسئله شامل سنگ های صفراوی است که از کیسه صفرا بیرون آمده اند و در مجرای صفراوی قرار گرفته اند.

آندوسکوپی چه عوارضی دارد؟

به طور کلی انجام آندوسکوپی توسط پزشک متخصص مشکلی به وجود نمی آورد، اما مانند سایر روش های تشخیص دیگر می تواند عوارضی داشته باشد که عبارتند از:

– سوراخ یا پاره شدن دیواره اندامی که آندوسکوپی می شود.

– فرد نسبت به داروی آرامبخش تزریق شده حساسیت نشان می دهد، زیرا قبل از انجام آندوسکوپی به فرد آرامبخش تزریق می شود تا وارد شدن آندوسکوپ و دردهای ناشی از آن را متوجه نشود.

– عفونت

– خونریزی

چه پزشکی آندوسکوپی را انجام می دهد؟

بسیاری از انواع آندوسکوپی می توانند توسط پزشک متخصص گوارش انجام گیرند.

جراحان دستگاه گوارش نیز می توانند این کار را انجام دهند.

قبل از آندوسکوپی چه باید کرد؟

– قبل از انجام آندوسکوپی، فرد باید اطلاعات نسبتا کاملی درباره وضعیت خود قبل از آن داشته باشد. او می تواند این اطلاعات را از طریق مطالعه کسب کند و یا از پزشک خود سوال نماید.

– افرادی که می خواهند آندوسکوپی شوند، باید  با نحوه انجام آن آشنایی نسبی داشته باشند، زیرا آگاهی و همکاری بیمار با پزشک از اصول مهم آن به شمار می رود.

 – فردی که می خواهد آندوسکوپی شود، باید 6 تا 8 ساعت قبل از آن، هیچ چیزی نخورد و ننوشد. برای انجام یک آندوسکوپی بدون خطر، معده فرد باید خالی باشد، زیرا احتمال تهوع و استفراغ وجود دارد.

اگر بیمار به هر نوع دارویی حساسیت دارد، باید قبل از آندوسکوپی، پزشک متخصص خود را از آن مطلع کند تا حین بی‌هوشی، مشکل خاصی برای او ایجاد نشود

– اگر فردی که می خواهد آندوسکوپی شود بیماری خاصی دارد، مانند دیابت، فشار خون بالا و… ، حتما به پزشک خود بگوید تا تمهیدات متناسب با بیماری‌اش برای او در نظر گرفته شود.

بعد از آندوسکوپی چه می شود؟

– بعد از آندوسکوپی مدتی طول می کشد تا فرد از حالت بیهوشی خارج شود.

– در اغلب موارد، بیمار پس از به هوش آمدن، احساس گلودرد خفیف می کند که معمولا پزشک برای بهبود این مشکل، قرقره کردن آب نمک را توصیه می نماید. همچنین ممکن است مشکلات تنفسی بعد از آندوسکوپی دیده شود.

البته هر دو مشکلی که ذکر شد، خفیف و موقتی است و هیچ جای نگرانی ندارد.

 – هنگامی که فرد کاملا به هوش آمد، تحت نظر پزشک می تواند غذا بخورد و معمولا هیچ نوع پرهیز غذایی برای این افراد وجود ندارد، مگر اینکه بیمار از قبل بیماری خاصی (مثل دیابت) داشته باشد و باید رژیم بگیرد.

 – در صورتی که اثر داروهای بیهوشی کاملا از بین برود، فرد می تواند بدون کمک دیگران، کارهای روزمره خود را انجام دهد.

 – باید بدانید امکان انتقال بیماری های مسری از طریق آندوسکوپ وجود ندارد، زیرا آندوسکوپ کاملا ضدعفونی و تمیز می شود.

مدت زمان آندوسکوپی با بیهوشی

اندوسکوپی با بیهوشی در اغلب موارد فقط با بی‌حس کردن مخاط حلق به منظور کاهش تهوع بیمار در حین آندوسکوپی انجام می‌شود (به گلوی شما یک اسپری بی‌حس کننده زده می شود تا چیزی احساس نکنید) البته در برخی مواقع آرامبخش هم تجویز می‌شود. اما برخی از متخصصین اندوسکوپی با بیهوشی نیز ترجیح می دهند اندوسکوپی با بیهوشی کنند.

مدت زمان اندوسکوپی با بیهوشی و بررسی دقیق دستگاه گوارش با اندوسکوپی از چند دقیقه تا حداکثر ۲۰ دقیقه (در موارد نمونه‌برداری‌ها) به طول می انجامد. وقتی که سر آندوسکوپ وارد معده شد، از طریق یک لوله که در آندوسکوپ قرار دارد، معده باد می شود تا مشاهده داخل آن بهتر انجام شود. در صورت مشاهده موارد مشکوک در مدت زمان اندوسکوپی با بیهوشی، پزشک ممکن است اقدام به نمونه‌برداری از بافت معده (بیوپسی) نماید که این کار، کاملا بدون درد می‌باشد. وقتی که کار پزشک در آندوسکوپی با بیهوشی تمام شد، آندوسکوپ به بیرون کشیده می شود.