سندرم دامپینگ پاسخ فیزیولوژیک به حضور مقادیر بیش از حد طبیعی غذا و مایعات هیپرتونیک در قسمت ابتدایی روده کوچک می باشد. سندرم دامپینگ در نتیجه عمل جراحی و یا بدون آن نیز ممکن است ایجاد گردد. اکثر علائم را می توان با وارد نمودن دوزاژ بالای گلوکز به داخل ژنوم در افراد سالم نیز ایجاد کرد. این سندرم ممکن است در نتیجه گاسترکتومی کلی یا جزئی و دستکاری دریچه پیلور ، فوندوپلیکیشن و روش های بای پس معده به منظور درمان چاقی نیز بروز کند.
عناوین مطالب
علائم سندرم دامپینگ
علائم سندرم دامپینگ در سه مرحله ابتدایی ، میانی و انتهایی مشخص می گردد :
مرحله اول شامل علائم دستگاه گوارش و وازوموتور می باشد، احتمال دارد فرد دچار احساس پری شکم و حالت تهوع ، ۱۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از خوردن هر وعده شود که ممکن است به گردش بد و نامناسب مواد غذایی و مایعات در روده کوچک نسبت داده شود. تخلیه سریع معده منجر به ورود مواد هیپراسمولار به درون روده می گردد، بعلاوه مقداری از مایعات از گردش عمومی به روده کوچک منتقل می شود . بیماران مبتلا به علائم اولیه سندرم دامپینگ دچار کاهش مقاومت عروق محیطی و احتمالاً کاهش منبع خونی لایه احشایی می شوند .
در مرحله میانی که معمولاً بعد از ۲۰ دقیقه تا یک ساعت پس از صرف غذا رخ می دهد ، بیمار دچار نفخ شکم و افزایش دردهای ناشی از گرفتگی عضلات شکم و اسهال می شود . علائم مربوط به کولون احتمالاً با افزایش سوء جذب کربوهیدرات ها و سایر مواد غذایی و متعاقباً التهاب لایه های مدخل ورودی کولون در رابطه است.
مرحله انتهایی که ۱ تا ۳ ساعت پس از صرف غذا رخ می دهد ، با واکنش کاهش قندخون در ارتباط است . گاهی اوقات به هیپوگلیسمی تغذیه ای مربوط می شود .در این مرحله بیمار ممکن است دچار تعریق ، احساس دلشوره ، ضعف ، لرزش و گرسنگی و مشکلات تمرکز شود. تخلیه زود هنگام همانند هیدرولیز و جذب کربوهیدرات سبب تولید و ترشح مقدار زیاد انسولین و بالا رفتن آن و متعاقباً پایین آمدن سطح گلوکز خون می شود . به نظر می رسد تغییرات سریع در سطح گلوکز خون و ترشح پپتیدهای روده ای ، پلی پپتید محرک تولید انسولین (GIP ) و پلی پپتید شبه گلوکاگون ۱ ( GLP-1 ) ، حداقل تا حدی برای بروز این علائم مسئول باشند.
تشخیص سندرم دامپینگ بر توسط پزشک متخصص بیماری های روده که در رشته فوق تخصص گوارش تحصیل کرده است انجام می شود.
درمان سندرم دامپینگ
به‌دنبال هرگونه عمل جراحی که توانائی تنظیم میزان تخلیهٔ معده را مختل مى‌کند، درجاتی از علائم سندرم دامپینگ ظاهر مى‌شود. اما تنها در ۲-۱% بیماران، پس از چند ماه به‌صورت یک مشکل بالینی درمى‌آید. مدت کوتاهی پس از صرف غذا، بیمار دچار تپش قلب، تعریق، ضعف، تنگى‌نفس، گرگرفتگی، تهوع، کرامپ‌شکمی، آروغ‌زدن، استفراغ، اسهال و به‌ندرت سنکوپ مى‌شود. شدت علائم متفاوت است و همهٔ بیماران دچار همهٔ این علائم نمى‌شوند. در موارد شدید، بیمار به مدت ۴۰-۳۰ دقیقه دراز مى‌کشد تا ناراحتى برطرف شود.
درمان تغذیه ای سندرم دامپینگ
درمان سندرم دامپینگ با رژیم درمانی- درمان سندرم دامپینگ با رژیم درمانی
تغییرات رژیمی غالباً موثر بوده و اولین درمان نیز می باشند. مهارکننده های تخلیه سریع معده و کاهنده های سرعت حرکت دستگاه گوارش مانند ٱکاربوز که مهارکننده هیدرولیز کربوهیدرات ها و مداخله کننده با جذب آنها بوده و اکتروتاید که مهارکننده ترشح انسولین می باشد نیز موثر هستند.
رژیم درمانی در سندرم دامپینگ
در سندرم دامپینگ کاهش وزن و سوءتغذیه در نتیجه تغذیه ناکافی ، سوء جذب و وجود هر دو دیده می شود .
پروتئین ها وچربی ها بهتر از کربوهیدرات ها تحمل می گردند، زیرا آهسته تر به مواد اسمزی هیدرولیز می گردند.
کربوهیدرات های ساده نظیر لاکتوز ، سوکروز و دکستروز ، سریعتر هیدرولیز شده و لذا نیازمند محدودیت مصرف هستند ، اما کربوهیدرات های کمپلکس را می توان در رژیم استفاده نمود .
مایعات به سرعت وارد ژژنوم می شوند و لذا بعضی از بیماران ممکن است مشکلاتی در تحمل مایعات به همراه غذا داشته باشند . بیماران مبتلا به علائم شدیدتر باید مصرف مایعات به همراه غذا را محدود نموده و فقط در فواصل مصرف غذا بدون مصرف مایعات به همراه مواد غذایی جامد ، مایعات مورد نیاز خود را دریافت نمایند.
دراز کشیدن بلافاصله پس از صرف غذا نیز ممکن است شدت علائم را کاهش دهد.
استفاده از مکمل فیبر بویژه پکتین و صمغ نظیر صمغ گوار می تواند در مراقبت از سندرم دامپینگ مفید باشد زیرا فیبرها با توانایی تشکیل ژل با کربوهیدرات ها منجر به تاخیر در زمان عبور مواد از دستگاه گوارش می گردند.
بیماران باید با اندازه های دقیق سهم ها نظیر آب میوه ها ، نوشیدنی های غیرالکلی ، دسرها و شیر آشنا گردند.
بیماران بعد از گاسترکتومی ممکن است قادر به تحمل لاکتوز نبوده ولی مقادیر اندک نظیر ۶ گرم یا کمتر را در یک وعده می توانند تحمل نمایند. بیماران پنیر و ماست بدون شیرین کننده ها را بهتر از شیر مایع تحمل می نمایند، ممکن است شیر غیر لبنی مفید واقع گردد. مکمل کلسیم و ویتامین D در صورت دریافت ناکافی ممکن است ضروری باشد.
در صورت وجود استئاتوره یعنی حضور بیش از ۷ درصد چربی رژیمی در مدفوع استفاده از فرمول های حاوی مقادیر کاهش یافته چربی یا آنزیم های پانکراسی می تواند مفید واقع گردد.
به طور کلی رژیم غذایی هر فرد باید براساس تاریخچه رژیم غذایی و اجتماعی وی بدقت تنظیم گردد
دستورالعمل های کلی برای درمان سندرم دامپینگ
۱) وعده های غذایی کوچک و مکرر
۲) افزایش مصرف غذاهای خرد شده و مصرف کمتر مواد جامد
۳) محدودیت مصرف مایعات به همراه غذا
۴) مصرف کمتر قندهای ساده
۵) مصرف بیشتر کربوهیدرات های پیچیده
۶) افزایش مصرف فیبرهای محلول
۷) افزایش میزان چربی در رژیم غذایی
۸) مصرف غذاهای عاری از لاکتوز در صورت نیاز
