غربالگری و تشخیص بیماری روده
استفاده از روش های غربالگری معمولی در بیمارانی که هرگونه فاکتور خطری داشته باشند یا اینکه علائم مذکور را داشته باشند توصیه میشود. از جمله روش های تشخیصی که برای غربالگری این سرطان مورد استفاده قرار میگیرد. می توان به آزمایش های زیر اشاره نمود.
معاینه راست روده: در این معاینه پزشک راست روده را معاینه میکند تا وجود هرگونه مورد را بررسی کرده و در صورت وجود مواد در داخل راست روده آنها را از نظر آغشته بودن با خون مورد بررسی قراردهد.
پروکتوسکوپی : در این روش از طریق دستگاههای خاصی بصورت مستقیم داخل راست روده و قسمتهای تحتانی روده بزرگ مورد مشاهده قرار میگیرد. از طریق این روش نیمی از سرطانها قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند اما دردی را احساس نخواهد کرد.
کولونوسکوپی : از طریق این روش نیز با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست روده ممکن میشود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهد کرد. این جانب معتقدم که کلیه بیماران که کوچکترین علامتی گوارشی را اعلام میکنند حتما باید کولونوسکپی و یا حداقل رکتو سیگموئیدوسکپی شوند. در صورت وجود هرگونه توده در طول این قسمتها نیاز است که بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار گیرد. این عمل را بیوپسی می نامند. توجه نمائید که شخص مبتلا خود تقریبا هیج آگاهی نسبت به وجود توده سرطانی ندارد ولی ممکن است به ندرت پزشک را نسبت به تاریخچه بیماری خود و یا تاریخچه فامیلی خود آگاه نماید که این خود عملی بسیار با ارزش است. پیش آگهی و درمان سرطان روده، به مرحله بیماری ( به این معنا که سلولهای سرطانی فقط بافت پوششی روده را یا تمامی جدار آنرا را درگیر کرده اند) و شرایط سلامتی عمومی فرد بیمار بستگی دارد. بعد از درمان به منظور اندازه گیری نوعی آنتی ژن در خون آزمایش خون داده شده و عکسبرداری انجام میگیرد تا مشخص شود که آیا سرطان عود کرده است یا خیر.
بیماری های التهابی روده (IBD)
IBD یک بیماری التهابی و اتوایمیون روده است.
همیشه در بیماری اتوایمیون ما یک زمینه ی ژنتیکی داریم که عامل محیط بر روی آن سوار می شود و موجب ایجاد بیماری می گردد، این یک قانون است.
برای مسئله ژنتیک چندین عامل را بر روی کروموزوم ها معرفی می کنند.در بیماری کرون مسئله ژنتیک نقش مهمتری را ایفا می کند.
در بعضی از بیماری های ژنتیکی (IBD) شایعتر است مانند:
بیماری ترنر
سندرم داون
GSDIb (بیماری ذخیره ای گلیکوژن تیپ Ib)
برخی اختلالات نقص ایمنی و ….
عوامل محیطی
عفونت های دوران کودکی نقش بسیار مهمی دارد مانند سرخک، مایکوباکتریوم پارو-توبر کلوزیس…
تا الان نوع رژیم خاصی را به جهت تأثیر در بیماری های التهابی روده مطرح نکرده اند. ولی یکسری عوامل را باید حتماً مورد توجه قرار دارد مانند سیگار.
سیگار ریسک فاکتور بسیار مهمی برای بیماری کرون محسوب می شود ولی در کولیت اولسرو امکان دارد کاملاً برعکس عمل کرده و نقش محافظتی ایفا کند.
بیماری هایی که در افراد سیگاری کمتر اتفاق می افتد:
سارکوئیدوز
پارکینسونیسم
میوم رحم خانم ها
کولیت اولسراتیو
OCP (داروهای هورمونی برای جلوگیری از بارداری): می تواند برای کرون ریسک فاکتور محسوب گردد.
آپاندکتومی (برداشتن آپاندیس طی عمل جراحی): در مورد کرون نقشی ندارد ولی در مورد کولیت اولسرو نقش محافظتی دارد.
TPN: برای کرون خوب است (اگر غذا در روده نباشد برای کرون بهتر می باشد).
این عوامل به همراه ژنتیک موجب می شود تا T cell های (لنفوسیت های T که بیشتر از نوع helper (TH) هستند) سلول های مخاط روده را از بین ببرند. مخاط که خراب شود بیمار دچار علائم بیماری های التهابی روده می گردد: دل درد، اسهال خونی و …
پس اگر در بیماری کرون غذا در روده نباشد بیماری خاموش می ماند و امکان دارد بیماری سرکوب گردد.
به طول معمول بیماری های التهابی روده (IBD) در سنین جوانی 30-15 سالگی دیده می شود. و به طور کمتر شایع در سنین 80-60 نیز ممکن است دیده شود.
بیماری های التهابی روده (IBD) معمولاً طبقات اجتماعی بالا را درگیر می کند و میزان شیوع در مرد و زن برابر می باشد.
کولیت اولسرو (UC)
در کولیت اولسرو (UC) حتماً کولون درگیر می باشد و حتماً رکتوم (قسمت انتهایی روده ی بزرگ، راست روده و مقعد) نیز درگیر می باشد. “UC=Rectum”
کولیت اولسرو (UC) مخاط را به صورت یکدست درگیر می کند، بیماری عمقی نمی باشد و محدود به مخاط و زیر مخاط بوده و هر سه لایه را درگیر نمی کند.
بیماری کولیت لولسرو (UC) ممکن است از رکتوم به سمت بالا آمده و منطقه ی سیگموئید و خم طحالی را نیز درگیر کند. شایعترین مکانی که کولیت اولسرو (UC) درگیر می کند از خم طحالی به سمت پایین می باشد.
فرم های درگیری روده بزرگ توسط کولیت اولسرو (UC) :
درگیری رکتوم و سیگموئید که شایعترین می باشد (50-40 درصد).
گسترش تا خم طحالی (40-30 درصد).
درگیری سرتاسر کولون (Pan-Colitis) (25-20 درصد)
اگر در نوع سوم قسمت انتهایی ایلئوم نیز درگیر شود به آن Back Wash ileitis گفته می شود.
درگیری دهان، مری، معده و ژژونوم در کولیت اولسرو (UC) اتفاق نمی افتد.
چون این بیماری کولون را درگیر می کند بیماران علائم کولونی دارند. و چون مخاط را درگیر می کند شایعترین علامت به صورت رکتوراژی می باشد.
علائم کولیت اولسرو (UC):
رکتوراژی : به اسهال خونی گفته می شود. (دفع لخته و موکوس)
معمولاً دل درد زیادی ندارند برعکس بیماری کرون.
در موارد خیلی شدید این بیماران دچار توکسیک مگاکولون می شوند.
تب، دهیدراتاسیون، تاکی کاردی در قلب ، افزایش ESR و مثبت شدن CPR از دیگر علائم کولیت اولسرو می باشد. گاهی علائم خارج روده ای زودتر از علائم روده ای تظاهر می یابد.
عوارض کولیت اولسرو:
توکسیک مگاکولون Toxic Mega Colon:
زمانی که عکس ساده از شکم بیمار گرفته می شود قطر کولون عرضی Transverse بالاتر یا مساوی 6 سانتی متر می باشد. بیماران به شدت بدحال می باشند، تب دارند، قلب تاکی کارد دارند ، کلوسیتوز (افزایش گلبول های سفید خون) دارند، معمولاً دارای اسهال شدید هستند ولی در موارد خیلی شدید بیماری مگاکولون توکسیک ممکن است به دلیل عدم حرکت روده اسهال قطع شود.
بیماران معمولاً یک زمینه دارند که معمولاً سابقه استفاده از داروهای ضد اسهال می باشد، اختلالات دیگری که موجب ایجاد مگاکولون توکسیک می شود هایپوکالمی (کاهش میزان پتاسیم مایع میان بافتی بدن) می باشد.
مهمترین عارضه توکسیک مگاکولون سوراخ شدن روده ی باریک می باشد که به دنبال آن پرینونیت اتفاق می افتد و شکمی شبیه تخته ایجاد می شود، دردهای بسیار شدید و حتی ممکن است هوا در داخل شکم این افراد دیده شود.
در کسانی که از قبل کورتون مصرف می کردند احتمال ایجاد سوراخ در روده ی باریک بیشتر است. پس تجویز کورتون در این بیماران ممنوع است.
درمان اغلب علامتی می باشد: هیدراتاسیون، دادن آنتی بیوتیک و …
در موارد نادری که به درمان پاسخ داده نمی شود کولونکتومی (برداشتن کولون توسط عمل جراحی) انجام می گیرد.
پس روده
روده بزرگ شامل پسروده یا کولون (به انگلیسی: Colon)، راستروده (Rectum) و مقعد میباشد. وظیفه اصلی کولون جذب آب و املاح است.
کالبدشناسی پسروده
پسروده شامل قسمتهای زیر است :
۱. پسروده صعودی: این بخش کولون ادامه سکوم است که در طرف راست شکم روی جدار خلفی آن تا زیر کبد بالا رفته و از آنجا با زاویه تقریباً قائمه به سمت چپ پیچ میخورد و کولون عرضی را تشکیل میدهد. این بخش از کولون خلف صفاقی است و حدود 15 سانتیمتر طول دارد.
۲. پسروده عرضی: زیر معده قرار دارد و کاملا از پرده صفاق پوشیده شده و متحرک است و طولی در حدود 50 سانتیمتر دارد. دو لایه پرده صفاق که در خلف کولون عرضی به هم چسبیده و بندی را تشکیل دادهاند کولون را به انحنای بزرگ معده مرتبط میسازند.
۳. پسروده نزولی: کولون عرضی در زیر طحال با یک زاویه حاد به سمت پایین آمده و کولون نزولی را تشکیل میدهد و طول آن برابر با 25 سانتیمتر میباشد.
۴. خمروده (کولون سیگموئید) یا خاصره لگنی : دنباله پسروده نزولی، خمروده است که در حفره خاصره سمت چپ قرار دارد، سپس داخل لگن کوچک شده و به راستروده، منتهی میشود. پسروده خاصره لگنی از پرده صفاق کاملا پوشیده شده، دارای بند مخصوص و حرکات آزاد است. در این قسمت، روده متسعتر میشود، زیرا مدفوع در آن جمع میشود تا موقع تخلیه فرا رسد. طول این قسمت حدود 40 سانتیمتر می باشد ولی ممکن است بلندتر یا کوتاهتر از این مقدار نیز باشد.
خونرسانی شریانی پسروده از شاخههای سرخرگ مزانتریک فوقانی و تحتانی است و تخلیه خون وریدی آن از راه وریدهای مزانتریک فوقانی و تحتانی به ورید باب میباشد .
آدنوکارسینوم کولون:
یکی از عوارض دراز مدت بیماران مبتلا به کولیت اولسرو (UC) می باشد.
پروکتیت UC (کسی که فقط رکتوم درگیر دارد)باعث افزایش ریسک کانسر (سرطان) کولون نمی گردد. هر چقدر از رکتوم بالاتر رود و هرچه وسعت گرفتاری کولون بیشتر باشد احتمال ایجاد کانسرکولون بیشتر و در فاصله کوتاهتر ایجاد می شود.
در کسانی که فقط سیگموئید را درگیر کرده است ممکن است بعد از 10 سال دچار علائم بالینی کانسر شود.
در کسانی که دچار left colitis (از خم طحالی به پایین) هستند ذکر می کنند که از حدود 10 تا 12 سال بعد از آن باید کولونوسکوپی شود و اگر بیمار پان کولایتس pan-Colitis دارد باید 8 سال بعد کولونوسکوپی شود. (از زمان ایجاد بیماری) مدت زمان آن معمولاً هر دو سال می باشد و حتماً باید با هر کولونوسکوپی بیوپسی نیز انجام گیرد.
هرگاه گرفتار کولون در کولون اولسرو (UC) بیشتر از 20 سال شود بدون در نظر گرفتن وسعت آن و یا بیمار دچار کلانژیت اولیه اسکلروزان شود بیمار باید هر سال کولونوسکوپی و نمونه برداری شود.
در مواردی که بیمار High displasy (یا میتوز فراوان) پیدا می کند و یا هر گاه آدنو کارسینوم مشاهده شود بیمار باید کولونوکتو می شود.
گاهی بیماران دچار هایپو آلبومینو می شوند.
PSC(کلانژیت صفراوی اولیه):
PSC یک بیماری کبدی اتوایمیون می باشد که هنوز علت آن شناخته نشده است. در این بیماری اسکلروز و تنگی مجاری صفراوی و تریاد کلانژیت مشاهده می شود.
تریاد کلانژیت :
الف- افزایش آلکالین فسفاتاز
ب- تب و درد شکم
ج- زردی انسدادی و خارش
دو عارضه مهم در کولیت اولسرو : 1- PG (پیودرهاگانگرنوزوم) 2- PCS
در بیماران مبتلا به بیماریهای التهابی روده و کلانژیت صفراوی اولیه باید هر سال کولونوسکوپی و بیوپسی شوند.
اندیکاسیون های کولکتومی در بیمار مبتلا به کولیت اولسرو:
دیسپلازی high grade مسطح
دیسپلازی Low grade مسطح مولتی فوکال و احتمالاً تک کانونی
شواهد کانسر کولورکتال
آنمی و خونریزی گوارشی
این عارضه به علت خونریزی از محل درگیر کولون و همینطور مصرف داروهای ضد التهابی که مغز استخوان را درگیر می کند می باشد. خونریزی های شدید شایع نمی باشد ولی در صورت وجود باید جراحی انجام گیرد.
کرون
در بیماری کرون ترمینال ایلئوم درگیر می باشد(ترمینال ایلئوم: انتهای روده ی باریک ) یکی از مکان هایی که درگیر نمی شود رکتوم می باشد.
بیماری کرون ممکن است به سمت بالا آمده و دریچه روده ی باریک را درگیر کند. حتی امکان دارد اولین تظاهرات بیماری ابتدا در کولون ظاهر شود و سپس به ترمینال ایلئوم وارد گردد.
و در بیماری کرون کسانی که گرفتاری کولون دارند درگیری پری آنال (اطراف سوراخ مقعد در کف لگن) در آنها شایعتر است که به صورت fissure (فیشر یا شکاف) و فیستول می باشد . گرفتاری روده در کرون هر 4 لایه را درگیر می کند (یعنی سطحی نبوده و عمقی می باشد).
فیستول: نفوذ بیماری و مجاری به ارگان های مجاور
کرون می تواند چربی هزانتریک (پرده ای از جنس بافت پیوندی که اجزای روده را به جدار پشتی شکم متصل می کند) را درگیر کرده و این چربی دور روده بپیچد که به آن creeping fat گفته می شود.
ممکن است فیستول و فیشر در یک قسمت از روده تجمع پیدا کنند و ایجاد تومور را در لمس سبب شوند.
بیماری کرون به صورت بسیار نادر دئودنوم و معده را نیز درگیر می کند و این ارگان ها دارای علامت می گردند.
به دلیل اینکه بیماری کرون روده ی باریک را درگیر می نماید، شایعترین علامتی که بیماران با آن مراجعه می کنند اسهال و درد شکم می باشد.
در درگیری انتهای روده ی باریک (ترمینال ایلئوم) در جذب ویتامین B12 و اسید فولیک اختلال به وجود می آید ولی جذب اگزالات در روده ی این افراد افزایش می یابد (در بیماری سلیاک نیز همین اتفاق می افتد) به دلیل اینکه افراد مبتلا به کرون جذب کلسیم بالایی دارند و چون اگزالات برای عدم جذب و دفع باید به اگزالات باند گردد، جذب اگزالات از قسمت های ابتدایی روده ی باریک افزایش می یابد و به دنبال آن دفع اگزالات از کلیه افزایش می یابد . نتیجه اینکه سنگ های اگزالات و اوریک اسید (به طور کمتر) در کلیه ی افراد مبتلا به کرون ایجاد می گردد.
خصوصیات کرون:
ممکن است در کولونوسکوپی بیماران کرون تمام روده درگیر نباشد و نمای skip lesion (سنگفرش خیابان) داشته باشد. ممکن است زخم ها به صورت آفت بروز نمایند. آبسه ی کریپتی نیز در این افراد دیده می شود.
آنتی بادی ASCA ممکن است در این افراد افزایش یافته باشد. این آنتی بادی بر علیه یکی از آنتی ژن های سطحی پرزروده ی باریک ساخته می شود. این آنتی بادی به ندرت در کولیت اولسرو نیز دیده می شود.
سنگ های کیسه صفرا در کرون شایع می باشد. علائم سیستمیک کرون از کولیت اولسراتیو بیشتر می باشد ولی سرطان کولون در کولیت اولسراتیو شایعتر می باشد.
عارضه های بیماری کرون (التهاب روده)
عارضه های بیماری کرون (التهاب روده)
کرون یکی از بیماری های التهابی روده است. ولی این بیماری غیر از روده، روی سایر قسمت های بدن نیز تأثیر می گذارد و باعث بیماری آن ها می شود. بیماری کورون (کرون) می تواند در تمام قسمت های دستگاه گوارش از دهان تا مقعد، رخ دهد.این بیماری بر لایه های عمیق پوشش مجرای گوارش اثر می گذارد.این بیماری، بر روده باریک یا روده بزرگ و یا هر دو اثر می کند. بافت روده ای ممکن است تبدیل به مناطق کم عمق، دهانه مانند و یا زخم های عمیق و سنگ فرشمانند گردد.
بیماری کرون علاوه بر تأثیر روی عمل هضم غذاها، باعث پوکی استخوان، مشکلات چشمی، درد کمر، التهاب مفاصل، مشکلات کبدی، سنگ کیسه صفرا، ناراحتی های پوستی و افسردگی می شود.
1- استخوان هایتان را قوی نگه دارید
سعی کنید به مقدار کافی کلسیم و ویتامین D را از طریق غذاها دریافت کنید.
بیماری کرون خطر کاهش توده استخوانی و بیماری پوکی استخوان (استئوپوروز) را افزایش می دهد.
مصرف داروهای کورتونی برای درمان بیماری کرون نیز باعث کاهش توده استخوانی می شوند.
بیشتر متخصصان توصیه می کنند حداقل 1500 میل گرم کلسیم و حداقل 800 واحد بین المللی (IU) ویتامین D در روز مصرف کنید.
2- از چشم ها و بینایی خود محافظت کنید
اگر طی بیماری کرون دچار مشکلات چشمی مانند تاری دید، قرمزی و خشکی چشم گشتید، نزد پزشک بروید. بیماری کرون روی بسیاری از قسمت های چشم تأثیر می گذارد مثل قرنیه، مجاری اشک و پرده بیرونی سفیدی چشم (ملتحمه) وقتی شعله های بیماری کرون کنترل شوند؛ بیشتر مشکلات چشمی بهبود پیدا می کنند. اگر مشکلات چشمی دائمی و در حال پیشرفت باشند، پرشک قطره های چشمی استروئیدی (کورتونی) را برای شما تجویز خواهد کرد.
3- درد مفاصل خود را کم کنید
یک نفر از هر چهار نفر بیمار مبتلا به کرون، دچار آرتریت یا التهاب و درد مفاصل می شود. این درد معمولاً در آرنج، مچ دست، زانوها و قوزک پا دیده می شود. پزشک برای کاهش درد مفاصل، مصرف دارو و استراحت را توصیه می کند. خوشبختانه این نوع آرتریت باعث آسیب دائمی نمی شود. با از بین رفتن علائم بیماری کردن، درد مفاصل نیز معمولا از بین می رود.
4- کرون می تواند باعث سنگ کیسه صفرا شود
آسیب روده باریک در اثر بیماری کرون می تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا شود. حدود 13 تا 34 درصد بیماران مبتلا به کرون، دچار سنگ کیسه صفرا می شوند. وقتی روده باریک آسیب می بیند، بدن نمی تواند نمک های صفراوی را جذب کند. نمک های صفراوی برای تجزیه مواد زائدی که تبدیل به سنگ صفرا می شوند، لازم هستند. علائم سنگ صفرا شامل درد ناگهانی در قسمت راست و بالای شکم و حالت تهوع است.
5- مشکلات پوستی در اثر بیماری کرون
اگر بیماری کرون دارید، مراقب تغییرات پوستی خود باشید. 45 درصد افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده دچار اختلالات پوستی می شوند. شایع ترین مشکلات پوستی این بیماران عبارتند از: – اریتما نودوزوم: برآمدگی قرمز پوستی که در طی شعله ور شدن بیماری کرون رخ می دهد. – پیودرما قانقرنوزوم: زخم های پوستی که بیشتر روی ساق و قوزک پا بروز می کنند. – فیستول های انترا کاتانئوس: مجراهای غیرطبیعی که از روده ها به سمت پوست تشکیل می شوند.
6- علائم آسیب کبد در اثر کرون
اگر دچار خستگی غیرعادی، خارش پوست، زردی پوست و یا احساس درد و فشار در قسمت بالای شکم هستید، نزد پزشک خود بروید.
این علائم می توانند نشان دهند بیماری کرون روی کبد شما تأثیر گذاشته است.
التهاب کبد با کنترل مناسب بیماری کرون، از بین می رود.
7- مراقب درد کمر خود باشید
یک نوع آرتریت مرتبط با بیماری کرون به نام آرتریت محوری، باعث درد و خشکی پایین ستون فقرات می شود. اگر دچار این نوع درد شدید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. اگر استخوان ها با هم ترکیب شوند، گاهی اوقات آرتریت محوری باعث آسیب دائمی ستون مهره ها می شود. انجام ورزش های کششی و استفاده از گرمای مرطوب (مثل کیسه آب گرم) در قسمت کمر می تواند درد آن را کم کند.
8- سر و کار داشتن با افسردگی
بیماری کرون نیز مانند بسیاری از بیماری های مزمن و جدی دیگر می تواند باعث افسردگی و اضطراب شود. افسردگی و اضطراب می توانند علائم کرون را بدتر کنند و به بهبودی آن آسیب بزنند. استفاده از روش های درمانی و مصرف داروهای ضد افسردگی می تواند باعث بهبود افسردگی در افراد شود.
9-به طور منظم نزد پزشک خود بروید
برای کنترل موفقیت آمیز بیماری کرون باید به طور منظم توسط پزشک اصلی خود و متخصص گوارش بررسی و معاینه شوید. تمام وقت ملاقات های خود با پزشک را در تقویم علامت بزنید. هر نوع تغییر در وضعیت سلامتی خودتان و هر نوع دارو و مکملی را که مصرف می کنید، به پزشک بگویید
عوارض کرون:
عوارض خارج روده ای کولیت اولسراتیو و کرون با هم مشتریک می باشد منتهی یکسری عوارض در کرون بیشتر است و یکسری دیگر در کولیت اولسراتیو:
عوارض پوستی:اریتمانودوزم (EN) و پایدرما گانگرنوزوم (PG).
کبد و صفرا ممکن است درگیر شود: پرایمری اسکلروزینگ کلانژایتیس (PSC) ، هپاتیت اتوایمیون.
عوارض اسکلتی : شایعترین شایعترین عارضه آرتریت محیطی است ، عارضه ی دیگری که می تواند ایجاد شود ساکروایلئایتیس (SI) می باشد، به طور کمتر شایع اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) ایجاد می شود.
عوارض چشمی: شامل یوئیت و اپی سکلریت هستند .(یوئیت: ضایعه ی التهابی اتاقک قدامی چشم که موجب تاری دید می گردد همینطور فوتوفوبی، سردرد و پرخونی ملتحمه که درمان آن شامل استروئید و آتروپین می باشد.) (اپی اسکلریت مسبب سوزش چشم و پرخونی اسکلرا می گردد و با استروئیدهای موضعی درمان می گردد.)
عوارض کلیوی: آمیلوئیدوز (به صورت نادر)
پرایمری اسکلروزینگ کلانژایتیس (PSC) Primary sclerosing cholagitis:
یک بیماری اتوایمیون است و بیشترین درگیری در مجاری صفراوی داخل کبدی وجود دارد آلکالن فسفاتاز این بیماران بالا می باشد، به ندرت زردی و خارش می دهند ممکن است دچار تب و لرز و درد شکم نیز بشوند.
مجرای صفراوی در PSC دچار تنگی می گردد و در عکس رادیوگرافی نمای تسبیح ایجاد می کند که بیشتر با کولیت اولسراتیو مرتبط می شود.
PSC خطر ابتلا به سرطان کولون و سرطان کلانژیت خود مجاری صفراوی را افزایش می دهد. عارضه ی دیگر PSC سیروز کبدی است که در درازمدت و به طور مزمن اتفاق می افتد.
عوارض پوستی:
اریتماندوزوم (EN): شایعترین عارضه پوستی می باشد. EN ضایه ای دردناک می باشد و به طور شایع ساق پا را درگیر می کندو موهای اطراف این ضایعه از بین می روند و رنگ آن بنفش کمرنگ بوده و در لمس برجستگی دارد.
EN در اثر تجمع کمپلکس ایمنی ایجاد می شود. این ضایعه بیشترین ارتباط را با بیماری های روده دارد.
پیودرما گانگر نوزوم Pyeoderma gangrenosum : نادرتر می باشد. ضایعه ای زخم مانند و نعلبکی شکل می باشد، این ضایعه به دلیل واسکولیت ایجاد می شود (واسکولیت به برجستگی قسمتی از رگ گفته می شود) پوست روی رگ دچار واسکولیت نکروز و گانگرن می شود و زخم ایجاد می کند. این زخم استریل می باشد یعنی باکتری در درون آن رشد نمی کند.
PG در کولیت اولسراتیو شایعتر می باشد.
PSC و PG در کولیت اولسراتیو شایعتر می باشند.
تشخیص های افتراقی:
در فردی که دچار کولیت اولسراتیو کرون می باشد باید بیماری های عفونی به خصوص انگلی وآمیب می باشد. چون این بیماری ها نیز کولیت و مخاط شکننده و اسهال خونی می دهند. به طور نادر پرتوتابی هم این علائم را ایجاد می کند.
کولیت نامعین Indeterminate colitis : در این نوع بیمار علائم مشترکی از کولیت اولستراتیو و کرون را دارد . مثلاً بیمار رکتوم درگیر دارد ولی خونریزی نداشته و درد شکم و اسهال شل آبکی دارد (مربوط به کرون)، ASCA بیمار هم مثبت می باشد. این بیماران معمولاً بعداً تبدیل به کولیت اولسراتیو می شوند. چون بیشتر رکتوم درگیر می باشد.
درمان IBD
بر اساس میزان تب، ESR ، آنمی و تعداد دفعات اجابت مزاج IBD به سه دسته تقسیم می شود: 1- خفیف، 2- متوسط، 3- شدید.
بیشترین میزان درمانی که در IBD استفاده می شود ترکیبات سالیسیلات می باشد .
ترکیبات سالیسیلات:
این ترکیبات ضد التهاب هستند و موضعی می باشند. دارویی بهتر است که جذب سیستمیک کمی داشته باشد و بیشترین تاثیر خود را در کولون (در کولیت اولسراتیو) و یا روده ی باریک (در کرون) داشته باشد.
اولی دارویی که در این گروه کشف شد آمینوسالیسیک اسید (5-ASA) می باشد. که به جهت اینکه این دارو مدت بیشتری در روده باقی بماند آن را با سولفاپیریدینه sulfaprydine مخلوط کردند. که به این مجموعه دارو سولفاسالازین گفته می شود.
5-ASA+sulfaprydineà Azulfidine
این دارو در روده ی باریک باز می شود ولی تاثیر اصلی آن در کولون می باشد، زیرا برای تاثیر و فعال شدن نیاز به باکتری های کولون دارد. این دارو اثرات موضعی دارد و جذب سیستمیک کمی دارد.
ولی سولفاپیریدین ممکن است جذب سیستمیک نیز داشته باشد. عوارض سولفاپیریدین شامل تهوع، استفراغ، به ندرت راش پوستی ، اسهال، هپاتیت، الیگواسپرمی قابل برگشت می باشد بررای جلوگری از این عوارض حتماً باید دارو با اسید فولیک مصرف گردد.چون سالیسیلات ها دارای عوارض سیستمیک بودند داروهای دیگری روی کار آمدند که جذب سیستمیک کمتری دارند و در روده ی باریک باز می شوند.
این داروها شامل مزالامین (mesalamine) ، اولزالازین (olsalazine) یا اولسالازین، Asacol (آساکول) هم قرص هم شربت، داروهای بالسالازید (Balsalazide)می باشد. پس بیماری که کرون دارد می توان از یکی از این داروها استفاده کرد ولی اگر بیمار فقط درگیری کولون داشت می توان از سولفاسالازین استفاده کرد.
کورتیکو استروئیدها:
کورتون فقط در مواردی استفاده می شود که بیمار علائم شدیدی دارد و برای کنترل کورتون استفاده می شود که به آن درمان Induction گفته می شود.
بیمارانی که قادر به خوردن هستند از پردنیزولون خوراکی و در بیمارانی که قادر به خوردن نیستند از هیدروکورتیزون داخل وریدی و یا حتی پالس متیل پردنیزولون استفاده می شود.
پس کورتون فقط برای درمان Induction استفاده می شود و برای maintenance یا دراز مدت استفاده نمی شود.
کورتون هم در UC کاربرد دارد هم کرون.
آنتی بیوتیک ها:
در بیماری کرون حساسیت زیادی به فلور طبیعی روده وجود دارد بنابراین یکی از موارد درمانی کرون خفیف تا متوسط آنتی بیوتیک های خوراکی می باشد. شامل سیپروفلوکساسین (Cipro)، مترونیدازول (فلاژیل).
در مورد توکسیک مگاکولون و یا التهاب کیسه (puchitis) نیز از آنتی بیوتیک استفاده می شود.
داروهای تغییر دهنده ی ایمنی:
از این درمان دارویی به عنوان درمان کمکی هم در مورد کولیت اولسراتیو و هم کرون استفاده می شود.
بیشترین دارویی که در این گروه کاربرد دارد آزاتیوپرین می باشد اسم دیگر این دارو ایموران می باشد و متابولیت فعال آن 6-مرکاپتوپورین (6-MP) دارویی هست که به کبد رفته و به آزاتیوپرین تبدیل می شود.
آزاتیوپرین هم در درمان Induction کاربرد دارد هم Maintenance.
متوتروکساید داروی دیگری ازا ین گروه می باشد که در کرون کاربرد دارد و سیلکوسپورین در کولیت اولسراتیو کاربرد دارد.
ترکیبات بیولوژیک: این ترکیبات آنتی بادی می باشند.
ترکیب اینفلکسیمب ضد TNF α (فاکتور نکروزتومور آلفا) می باشد.
این دارو بیشتر در مورد کرون کاربرد دارد.
ترکیب دیگر adalimumab (آنتی بادی تک دودمانی کاملاً انسانی) که این دارو نیز ضد TNF α می باشد.
ترکیب دیگر Natalizumab (آنتی بادی ضد 4 α -اینتگرین انسانی شده) می باشد که زیاد کاربرد ندارد.
بیشتر داروهای بیووژیکی در کرون کاربرد دارند.
پروبیوتیک ها باکتری های مفید روده
در دستگاه گوارش انسان تعداد بسیار زیادی باکتری وجود دارد که بیشتر آنها باکتری های مفید هستند و فلور میکروبی نامیده می شوند.
این باکتریها در حفظ توازن دستگاه گوارش و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مؤثری دارند.
فلور میکروبی بدن تحت تأثیر عوامل متعددی دچار دگرگونی و عدم تعادل می شود. این عوامل شامل موارد زیر می باشند و باعث پدید آمدن اختلالات گوارشی (مانند اسهال،یبوست،علائم سوء هاضمه و..) و مشکلات ناشی از بر هم خوردن سیستم ایمنی ( مانند آلرژی ،اگزما،درماتیت و…) می گردند.
تغییرات رژیم غذایی
افزایش سن
مسافرت
استرس و فشارهای روانی
انواع بیماریها و مصرف داروهای مختلف بخصوص آنتی بیوتیک ها
“پروبیوتیک ” ها باکتری های سودمند دستگاه گوارش هستند. مصرف مکمل های پروبیوتیکی ، با کمک به بازسازی فلور میکروبی دستگاه گوارش اثرات محافظتی متعددی را در بدن اعمال می کنند و سبب پیشگیری و بهبود این مشکلات می گردند.
این روش بیشتر در کرون کاربرد دارد.
حمایت تغذیه ای (TNP):
بیشتر در کرون کاربرد دارد. البته در کرون روده ی باریک. حتی در موارد کرون خفیف اگر بیمار چند روزی غذا نخورد کم کم حال عمومی بهتری پیدا می کند.
بیمارانی که کرون دارند جایگزینی ویتامین B بیشتری نیاز دارند.
هرگاه یک بیماری که کرون داشته و علائم تنگی را برزو داد باید برای بیمار رژیم کم فیبر و فاقد لاکتوز را تجویز کنیم.
داروهای ضد اسهال:
اگر در کولیت اولسراتیو به بیمار داروی ضد اسهال بدهیم فرد را مستعد توکسیک مگاکولون می کند پس حتی المقدور نباید داروهای ضد اسهال تجویز شود. اندیکاسیون های مصرف داروهای ضد اسهال در IBD:
بیماری که کمتر از 100 سانتی متر از روده باریک او را برداشتیم و دچار اسهال شده است (تجویز کلستیرامین).
بیش از 100 سانتی متر از روده ی باریک برداشته شده که ترمینال ایلئوم هم جزو آن می باشد در نتیجه املاح صفراوی هم جذب نمی شود و فرد دچار استئاتوره می شود. در اینجا برای فرد داروی ضد اسهال و چربی هایی که تعداد کربن 14 یا 15 عدد دارند تجویز می کنیم. (چربی روغن زیتون و گردو)
جراحی:
این روش آخرین اقدام درمانی می باشد . حتی المقدور بهتر است کرون جراحی نشود چون احتمال عود وجود دارد.
موارد انجام جراحی :
توکسیک مگاکولون
سرطان و دیسپلازی
کسانی که با حداکثر درمان داروئی علائم آن ها برطرف نمی شود و یا عوارض دارند.
کسانی که تنگی دارند. (کرون)
کسانی که فیشر، فیستول یا آبسه ی پری آنال دارند.
بیماری دیورتیکولی روده
بیماری دیورتیکولی عبارت است از وجود بیرون زدگی های کوچک کیسه مانند (دیورتیکول) از دیواره روده بزرگ. وجود این دیورتیکول ها ممکن است علامتی به همراه نداشته باشد. دیورتیکولیت نیز یعنی التهاب دیورتیکول. دیورتیکولوز مسری یا سرطانی نیست.
علائم دیورتیکول روده
معمولا بدون علامت است. اما ممکن است دل پیچه یا حساسیت به لمس در طرف چپ شکم که با دفع گاز یا اجابت مزاج بهبود می یابد نیز از علائم آن باشد یا گاهی در مدفوع، خون قرمز روشن وجود داشته باشد. دیورتیکول های غیرعفونی گاهی خونریزی می کنند.
علایم دیورتیکولیت (التهاب دیورتیکول)
درد شکم همراه با دل پیچه به صورت متناوب که پس از مدتی دایمی می شود، تب، تهوع و حساسیت به لمس در همان قسمتی که دیورتیکول در روده بزرگ وجود دارد.
درمان دیورتیکول روده
اگر علامتی وجود نداشته باشد، درمان معمولا لازم نیست. در موارد خفیف، تغییر در رژیم غذایی و استفاده از مواد ملین ممکن است کافی باشد و در موارد شدیدتر هم، ممکن است نیاز به استراحت، دارو و جراحی باشد.
سعی کنید هر روز سر یک ساعت معین اجابت مزاج داشته باشید. حداقل ۱۰ دقیقه صبر کنید و زور نزنید. مدفوع خود را روزانه از نظر خونریزی کنترل کنید. اگر مدفوع سیاه است، نمونه ای را برای آزمایش ببرید. برای رفع درد و اسپاسم خفیف، کیسه آب گرم روی شکم قرار دهید.
در صورت عفونی شدن دیورتیکول یا خونریزی شدید آن، عمل جراحی برای برداشتن قسمتی از روده بزرگ لازم است.
بیماری التهابی روده
ریزنگار از بافت روده بزرگ مبتلا به التهاب. بیوپسی کلون.
بیماریهای التهابی روده(به انگلیسی: Inflammatory bowel disease) یا (IBD) به بیماریهایی که موجب التهاب جدار رودهها میشوند اطلاق میشود. مهمترین این بیماریها دو بیماری کولیت اولسروز و کرون که از جهاتی دارای شباهتهایی هستند میباشد.
هر دو بیماری موجب التهاب جدار رودهها میشوند البته تفاوتهای زیادی در مورد مناطق درگیر و عمق التهاب بین این دو بیماری وجود دارد.درمان دو بیماری نیز مشابهت هایی دارد.
انواع سرطان روده بزرگ
درمانهای مختلفی در بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد. درمانهای مختلف در دسترس بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ هستند . بعضی از آنها استاندارد هستند ( درمانهای رایج ) و بعضی از آنها بصورت تجربیات درمانی بالینی مورد استفاده قرار میگیرند . قبل از شروع درمان بیماران ممکن است که رغبت خود را در قسمت تجربیات جدید درمانی بالینی نشان دهند . در درمان بصورت تجربیات درمانی بالینی که در حقیقت مطالعه تحقیقاتی از داروی جدیدتر و یا تغیر در داروهای قبلی استفاده می شود و در صورت موفقیت روش جدید جای روش استاندارد گذشته را می گیرد .
انواع پولیپ های روده
پولیپ ها در مردان و زنانی که در کشورهای صنعتی زندگی می کنند با هر نژادی شایع است. در نتیجه به نظر می رسد، تغذیه و فاکتورهای محیطی نقش مهمی در بروز آنها ایجاد می کند.
پولیپ ها و سرطان کولون بین افراد خانواده منتقل می شود، به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد آنها دارد.
هرگونه سابقه خانوادگی مبنی بر ابتلا به سرطان کولون و پولیپ باید با کادر درمانی در میان گذاشته شود، خصوصاً اگر سرطان و پولیپ در سن پایین، افراد نزدیک خانواده یا چند نفر فامیل بروز کرده باشد. به عنوان یک قانون کلی، غربالگری در افرادی که سابقه خانوادگی دارند از سنین پایینتر شروع می شود.
شایع ترین انواع پولیپ ها، هایپر پلاستیک و آدنوماتوز می باشد. سایر انواع پولیپ هایی که در کولون یافت می شوند، شیوع کمتری دارند و در این جا به آنها اشاره ای نمی شود.
پولیپ های هایپرپلاستیک (Hyperplastic Polyps)
پولیپ های هایپر پلاستیک معمولاً کوچک هستند و در قسمت آخر کولون (سیگموئید و رکتوم – راست روده) قرار دارند و احتمال ندارد که بدخیم شوند و نگران کننده نیستند. همیشه نمی توان بر اساس ظاهرشان در کولونوسکوپی پولیپ هایپر پلاستیک را از آدنوماتوز تمیز داد، به همین دلیل باید برای بررسی های میکروسکوپیک نمونه برداری یا کاملاً برداشته شوند.
پولیپ های آدنوماتوز (Adenomatous Polyps)
دو سوم از پولیپ های کولون از نوع آدنوماتوزها هستند. بیشتر این پولیپ ها به سرطان منجر نمی شوند، هر چند امکان دارد که سرطانی شوند. آدنوماتوزها بر اساس اندازه، ظاهر و خصوصیت متمایزشان زیر میکروسکوپ طبقه بندی می شوند.
به عنوان یک قانون کلی می توان گفت که هر چه آدنوما بزرگتر، سرطانی شدنش هم بیشتر، در نتیجه پولیپ های بزرگ کاملاً برداشته می شوند تا زیر میکروسکوپ بررسی شوند.
پولیپ های بدخیم
پولیپ هایی که در آن ها سلول های پیش سرطانی یا سرطانی وجود داشته باشد در دسته پولیپ های بدخیم قرار می گیرند. درمان مناسب برای پولیپ های بدخیم به گسترش سرطان و سایر فاکتورها بستگی دارد.
انواع سندروم روده کوتاه
سندروم روده کوتاه (SBS) زمانی اتفاق می افتد که قسمت بزرگی از روده از طریق جراحی برداشته شود و باقیمانده ی روده نتواند جذب مواد غذایی را انجام دهد.
در بیشتر بیمارانی که قسمت های عمده ی روده را دارند، در ابتدا برای اصلاح و حفظ وضعیت تغذیه ای نیاز به TPN دارند. طول مدت TPN و تغذیه درمانی بعدی بستگی به وسعت برداشت روده، سلامت بیمار و وضعیت باقیمانده ی دستگاه معدی – روده ای دارد.
انواع رزکسیون روده باریک
رزکسیون دئودنوم
رزکسیون دئودنوم بسیار نادر می باشد، چرا که این بخش از روده مکان اصلی جذب مواد مغذی کلیدی نظیر آهن ، مس ، روی و فولات می باشد . دوازدهه نقش کلیدی در هضم و جذب دارد زیرا که محل ورود آنزیمهای پانکراسی و نمک های صفراوی می باشد
رزکسیون ژژنوم
ژژنوم ( ۱۰-۶ ft ) مکان اصلی جذب بخش عمده ای از مواد مغذی می باشد کوله سستوکینین و سکرتین مترشحه از روده نقش مهمی در هضم و جذب بازی می کنند. به طور طبیعی بیشتر هضم و جذب غذا و مواد مغذی در ۱۰۰ سانتی متر نخست روده باریک رخ میدهد . تنها مقدار اندکی قند ، نشاسته مقاوم ، فیبر ، چربی و مایعات باقی می ماند. پس از رزکسیون ژژنوم ، ایلئوم قادر به انجام اعمال ژژنوم ، مخصوصاٌ پس از دوره ی آداپتاسیون می باشد. حرکات ایلئوم کمتر است و هورمون های مترشحه از ایلئوم و کولون ترشحات و تخلیه معدی را کند میکنند. از انجا که رزکسیون های ژژنومی منجر به کاهش سطح جذبی و افزایش ترانزیت روده ای می گردند. جذب ریزمغذی ها مقدار اضافی قندها ( مخصوصاٌ لاکتوز ) و لیپیدها کاهش می یابد.
رزکسیون ایلئوم
رزکسیون های عمده ایلئوم علی الخصوص ایلئوم دیستال ، عموماٌ باعث ایجاد مشکلات عمده پزشکی و تغذیه ای می شود. ایلئوم دیستال تنها محل جذب کمپلکس ویتامین B12 فاکتور داخلی و نمک های صفراوی است و ایلئوم به طور طبیعی قسمت اعظم ۱۰-۷ لیتر مایعات خورده شده و مترشحه به داخل مجرای گوارشی را جذب می کند. دریچه ایلئوسکال که در حد فاصل ایلئوم و سکوم واقع گردیده است منجر به حداکثر شدن جذب مواد مغذی با کنترل سرعت ورود مواد از ایلئوم بداخل کولون و ممانعت از بازگشت باکتری های کولونی به داخل ایلئوم که منجر به افزایش خطر رشد بیش از حد باکتریها ( SIBO ) می گردد ، می شود.
بیرون زدگی روده
انسداد روده یا “قولنج الیاوسی” (بسته شدن روده) (به انگلیسی: Ileus)توقف جریان رو به جلو و پیشروی محتویات روده بخاطر «راه بند»های مختلف است و میتواند در هر سنی، از نوزادی تا سالخوردگی، انسان را گریبان گیر کند. این بیماری یک خطر جانی بسیار مهم محسوب میشود که بایستی سریعاً بوسیله پزشک متخصص (ترجیحا جراح) درمان شود. به گفته منابع مرجع، تنها راه درمان عمل جراحی است. این نقطه “بنبست” در هر مکانی از لوله گوارش یعنی روده امکانپذیر است، چه روده بزرگ و چه روده کوچک. علائم بالینی عموماً بر اساس مکان بسته شدن روده متفاوت هستند. نشانههای آن معمولاً شامل حالت تهوع و استفراغ، دلدرد کولیکی و عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع است. انسداد روده بیشتر به خاطر چسبندگیهای داخل شکم، غدههای روده، فتق روده (ورود روده به یک محل سست یا پارگی در دیوارهٔ شکم)، گره خوردیا چرخیدن روده و در کمتر موارد کرم روده، آبسه (دمل) های داخل شکمی، سنگ کیسه صفرا و اجسام خارجی ایجاد میشود.
هشدار در رابطه با خوددرمانی، درمان سنتی یا تشخیص اشتباه
در رابطه با ناخوشی انسداد روده حتماً باید به پزشک رجوع کرد و درمان با روشهای سنتی یا خانگی در این رابطه بسیار خطرناک محسوب میشوند. هرگونه دارو و درمان که عامل تسریع حرکت دودی روده (حرکات موجی شبیه حرکت کرمها) از جمله استفاده از انواع مسهلها، دم کردنیهای مسهل مانند، کیسه آب گرم، ورزش شکم، بلند کردن بار سنگین و غیره باشد میتواند عواقب بسیار خطرناک (حتی مرگ بیمار) را در پی داشته باشد.
ارتباط بیماری دیورتیکولار با دیورتیکول روده
دیورتیکولار عبارت است از ایجاد فتق هایی شبیه کیسه دیورتیکول در دیواره کولون که احتمالا ناشی از یبوست طولانی مدت و افزایش فشارهای کولونی می باشد. البته علت دقیق این بیماری به خوبی شناخته نشده، اما مطالعات حیوانی و انسانی این اختلال را به یبوست و افزایش فشارهای داخلی کولون به مدت طولانی مرتبط دانسته اند.
غذای خورده شده در روده کوچک، مواد مغذی خود را به جریان خون تحویل داده و سپس به روده بزرگ می رسد؛ جایی که در آن آب و املاح نیز گرفته شده و تبدیل به توده ای کم حجم و فشرده می گردد. با رسیدن توده دفعی به کولون که قرار است دفع از آن جا صورت گیرد، در ابتدای کولون که محتویات دفعی حجیم هستند، انقباضات ماهیچه ای کولون فشار شدیدی را به طور طولی اعمال می کنند. اگر قطر محتویات مدفوع نامناسب باشد(به گونه ای که به راحتی از کولون عبور نکنند)، انقباضات می توانند انسداد ایجاد نمایند و فشاری را بر دیواره کولون اعمال کنند که در نهایت ممکن است موجب تولید فتق دیورتیکولار شود.
روش های درمان دیورتیکول روده
دارو درمانی دیورتیکول روده
آنتی بیوتیک در صورتی که دیورتیکول ها عفونی شده باشند، مناسب است. امکان دارد مصرف داروهای ملین و ضد یبوست توصیه شود. در صورتی که نتوانید رژیم غذایی پرفیبر داشته باشید، داروهای مسهل از نوع حجیم کننده مدفوع ممکن است تجویز شوند. توجه داشته باشید که از مصرف خودسرانه داروهای مسهل باید خودداری کرد.
درمان تغذیه ای دیورتیکول روده
رژیم های کم فیبر و کم حجم علاوه بر ایجاد یبوست، ضمناً ممکن است در درازمدت دیورتیکول ایجاد کنند. بنابراین یک رژیم غذایی متعادل که فیبر زیاد، نمک کم و چربی کم می تواند در درمان دیورتیکول روده تاثیر خوبی داشته باشد.
اشتباهات تشخیصی در سندرم روده تحریک پذیر
نوعی اختلال در عملکرد روده که با درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ و تغییرات در عادات رودهای، بدون هرگونه علت ارگانیک دیگری، مشخص میشود؛ را سندرم روده تحریک پذیر گویند. اسهال یا یبوست میتوانند علامت غالب باشند که ممکن است به صورت متناوب ظاهر شوند.
انواع سندرم روده تحریک پذیر
نوعی از این بیماری که در آن اسهال علامت غالب باشد IBS-D و نوعی که یبوست علامت غالب را تشکیل دهد IBS-C، نامیده و به نوعی که این دو علامت متناوباً ظاهر شوند IBS-A میگویند.
آیبیاس ممکن است پس از یک عفونت به وجود آید که آن را آیبیاس پس از عفونت، یا IBS-PI نامند.
اشتباهات تشخیصی IBS
تحقیقات نشان میدهد که بیماری برخی از بیماران مبتلا به علل قابل درمان اسهال به اشتباه آیبیاس تشخیص داده میشود. نمونههای معمول عبارتند از:
بیماریهای عفونی
بیماری سلیاک
بیماری سلیاک اغلب به اشتباه به عنوان آیبیاس تشخیص داده میشود. کالج گوارش آمریکا توصیه کردهاست که همه بیماران مبتلا به آیبیاس از نظر بیماری سلیاک آزمایش شوند.
هلیکوباکترپیلوری
انگل
استفاده از برخی از داروهای آرام بخش و خواب آور
استفاده مزمن از این داروها به خصوص بنزودیازپینها ممکن است باعث تحریک روده شده و نشانههایی ایجاد کند که این نشانهها میتوانند به اشتباه در تشخیص آیبیاس منجر گردند.
سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چیست ؟
اگر تعداد زیادی از باکتری ها که اغلب از نوع روده بزرگ هستند ( بمانند اکتروئیدها و E.coli) به داخل روده کوچک نفوذ کنند طوریکه تعداد باکتری موجود در روده کوچک بیش از 100000 باشد به آن سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده می گویند.
دستگاه گوارش انسان از بخش های متعددی از جمله دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ تشکیل شده است که نقش مهمی در حیات و بقاء فرد دارد. بخش عمده ای از هضم و جذب مواد غذایی در دستگاه گوارش به عهده روده کوچک می باشد و مواد غیرقابل جذب از طریق روده کوچک وارد روده بزرگ یا کولون می شوند که در نهایت طی فرایند دفع از بدن خارج می شوند. در دستگاه گوارش میکروارگانیسم هایی مختلفی زندگی می کنند که به آنزیمهای گوارشی جهت هضم و جذب مواد غذایی کمک می کنند. باکتری ها و میکروارگانیسم های موجود در دستگاه گوارش تاثیر زیادی در حفظ سلامتی دارند. برای مثال، ساختن ویتامین های مورد نیاز بدن، کمک به هضم و جذب غذا در دستگاه گوارش، بهبود و ارتقاء سیستم ایمنی بدن از جمله نقش های مهم باکتری های موجود در روده می باشد. در شرایط طبیعی تعداد باکتری ها و میکروارگانیسم های موجود در روده کوچک در مقایسه با روده بزرگ کمتر است و همچنین نوع و گونه آن نیز متفاوت است. با وجود اثرات مفید فعالیت باکتری ها در دستگاه گوارش، زمانی که رشد باکتری ها از کنترل خارج می گردد اختلالاتی در عملکرد دستگاه گوارش بروز می کند.
تظاهرات بالینی سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چیست ؟
آروغ
درد شکم
اسهال مزمن
افزایش نفخ و گاز در روده
کم خونی ناشی از کاهش ویتامین B12
کمبود ویتامین های محلول در چربی A , D , E
سوء جذب چربی و اسهال چرب بعلت اختلال عملکرد املاح صفراوی
شایع ترین علل سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چیست ؟ اختلال در حرکات روده کوچک و کاهش ترشح اسید معده شایع ترین علل رشد بیش از حد باکتری های روده هستند. به طور طبیعی روده کوچک دارای حرکات منظم و هماهنگی جهت هضم و جذب غذا است و طی فرایندی غذا با حرکات موجی در دستگاه گوارش حرکت می کند و مواد زائد ناشی از هضم غذا از روده کوچک به سمت روده بزرگ رانده می شوند. این حرکات موجی روده نقش بسیار مهمی در پاک کردن و تمیز نگه داشتن محیط روده کوچک و جلوگیری از رشد نامناسب باکتریهای روده دارد. رکود حرکتی ممکن است بعلت اختلال ساختمانی در روده باشد مانند تنگی روده کوچک در بیماری کرون ، دیورتیکولوز روده و عمل بای پس روده ای برای درمان چاقی و یا اختلال حرکتی عملکردی باشد مانند اسکلرودرمی.
سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چگونه تشخیص داده میشود ؟ بهترین روش تشخیص این بیماری کشت بافت روده است. اگر تعداد باکتریهای روده باریک بیش از 100000 باشد گفته میشود شخص به سندرم رشد بیش از حد باکتری روده باریک مبتلاست. برای تشخیص از تست تنفسی لاکتولوز یا هیدروژِن هم استفاده می شود. در این روش مقدار گاز هیدروژن و متان موجود در هوای بازدم در ابتدای آزمایش و پانزده تا بیست دقیقه پس از آن اندازه گیری می گردد. در اثر فعالیت باکتری ها در دستگاه گوارش گاز تولید می شود که مقدار گاز خروجی از طریق تنفس می تواند نشان دهنده میزان فعالیت این باکتری ها باشد. اگر مقدار گاز هیدروژن یا متان موجود در تنفس بیمار طی دو ساعت اول آزمایش بیشتر از ppm 20 باشد نشان دهنده ابتلا فرد به سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده است.
تشخیص های افتراقی سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چیست ؟
دیابت
جراحی معده
بیماری سلیاک
کمبود لاکتاز روده
اختلال عملکرد تیروئید
سندرم روده تحریک پذیر
استفاده از داروهای مهار کننده ترشح اسید معده
سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چگونه درمان میشود ؟ اساس درمان این بیماری استفاده از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف می باشد که طبق تجویز پزشک معالج باید مصرف شود. از جمله آنتی بیوتیک های رایجی که در این شرایط تجویز می شود عبارتند از : ریفاکسیمین، سیپروفلوکساسین، مترونیدازول، سفالکسین و تتراسایکلین. اگر علت زمینه ای اختلال حرکتی روده باریک قابل اصلاح باشد (مانند تنگی روده) باید رفع گردد ولی اختلال حرکتی عملکردی مانند اسکلرودرمی قابل اصلاح جراحی نمی باشد. به نظر می رسد مصرف پروبیوتیک ها در کنترل این بیماری نقش موثری داشته باشد. پروبیوتیک ها در محصولات لبنی تخمیر شده وجود دارند. برای مثال ماست ترشیده حاوی مقدار فراوانی از پروبیوتیک های مفید است.
توصیه غذایی افراد مبتلا به سندرم رشد بیش از حد باکتریهای روده چیست ؟ به دلیل کند بودن حرکات موجی پاک کننده در روده به این افراد توصیه می شود که بین وعده های غذایی 5 ساعت فاصله بیاندازند تا دستگاه گوارش فرصت کافی جهت تمیز کردن محیط روده را داشته باشد. همچنین توصیه میشود شیر بعلت احتمال کمبود لاکتاز مصرف نشود. از آنجایی که مصرف غذاهای نشاسته ای و حبوبات بیشتر باعث بروز نفخ و گاز در دستگاه گوارش می گردد به این افراد توصیه می شود که از این گروه غذایی کمتر استفاده کنند. در صورت تمایل به مصرف حبوبات توصیه می گردد که از 24 ساعت قبل از پخت، حبوبات را در آب خیس کنید و طی چند مرحله آب آن را تعویض نمایید تا مواد نفاخ موجود در حبوبات تا حدی کاهش یابد. همچنین ترجیحا از سبزیجات پخته بجای سبزیجات خام در برنامه غذایی روزانه استفاده نمایید.
دارو درمانی سندرم روده کوتاهSBS
اغلب داروهای خوراکی در این بیماری با تحمل کم رو به رو هستند.
کلستیرامین ممکن است در مواردی مصرف شود که کمتر از ۱۰۰ سانتی متر از روده برداشته شده و کولون همچنان باقی است و اسهال با دفع اسیدهای صفراوی همراه است از مصرف زیاد این دارو خودداری کنید .این دارو باید قبل از غذا میل شود. تهوع ، استفراغ و یبوست از جمله عوارض مصرف آن است .
لیپاز پانکراسی ( پانکرالیپاز ) می تواند جذب چربی و پروتئین را بعد از برداشتن ژژنوم بهبود بخشد . نتایج قابل تغییر هستند.
سایمتیدین و امپرازول برای کاهش ترشح اسید معدی مورد نیازند.سطح گاسترین سرم باید کنترل شود. ممکن است لازم باشد دوز مصرفی ۳-۲ برابر بیشتر از مقادیر طبیعی باشد. جذب ویتامین B12 کاهش می یابد .
مکمل های خوراکی کلسیم (oscal یا Tums چهار بار در روز) اغلب برای پیوند با زیادی اگزالات و کاهش اسهال مصرف می شوند .آنها را با ملین های حجیم کننده یا مکمل های آهن میل نکنید . دریافت آب را افزایش دهید.
شاید مصرف آنتی بیوتیک برای رشد بیش ازحد باکتری ها نیاز باشد مثل تتراسایکلین ، فلاژیل ، سپترا یا سیپرو. ازمون های تنفسی هیدروژن را کنترل کنید ( به ویژه در حلقه کور )
ویتامین های جویدنی یا مایع ، بهتر تحمل می شوند دادن B12 به صورت وریدی شاید ضروری باشد.در صورت کمبود مقادیر زیاد ویتامین های محلول در چربی A,D,K,E را اضافه کنید .
ویتامین C را در مقادیر بسیار زیاد مصرف نکنید . نتایج برخی پژوهش ها حاکی از ارتباط مصرف مقادیر زیاد ویتامین C با سنگ های اگزالاتی است .
مواد معدنی از قبیل پتاسیم مایع و منیزیم داخل وریدی یا داخل عضلانی ممکن است مورد نیاز باشد.
هورمون رشد باعث افزایش انتقال آب / سدیم می شود . این هورمون به ویژه هنگامی مفید است که همراه گلوتامیل و یک رژیم تعدیل شده مصرف شود.
داروهای ضد اسهال مثل لوموتیل ، ایمودیوم و کدئین مفید هستند . شکل های مایع آنها بهتر تحمل می شوند در صورت وجود دهیدراتاسیون از محلول های خوراکی رهیدراتاسیون ( و نه نوشابه های ورزشی ) که دارای مقادیر کافی الکترولیت برای جایگزین کردن نیستند استفاده کنید.
کرم های گرد روده ای
کرم های گرد روده ای- کرم های گرد روده ای
کرم ماده در طول زندگی خود میلیونها تخم در روده رها میسازد. بنابراین تشخیص آلودگی به آسکاریس با آزمایش مدفوع و مشاهده تخم انگل در آن میسر است. بدیهی است تشخیص آلودگی در مرحله لاروی به سادگی امکان ندارد.
● پیشگیری
با توجه به این که آسکاریاز در مناطق روستایی و غیر بهداشتی بسیار شایع است باید کلیه افراد آلوده را درمان کرد. در عین حال باید با آموزش مردم و فراهم آوردن امکانات ترتیبی داد که افراد از آب سالم استفاده و مانع آلوده شدن مواد غذایی با تخم انگل که در کود انسانی فراوان است شوند. همچنین باید سبزیها را شست و ضد عفونی کرد و پس از کار در مزرعه یا باغچه و تعویض گلدانها دستها را با آب و صابون شست. بهتر است حتیالامکان از مصرف کودهای انسانی به خصوص برای سبزیهای کوتاه که با زمین تماس دارند خودداری شود.
داروهای متعددی برای درمان آلودگی و از بین بردن کرمهای بالغ وجود دارد که بسیاری از آنها با یکبار مصرف به مقدار درمانی آسکاریس را نابود میسازند. از جمله داروهای موثر میتوان به ترکیبات پیپرازین، مبندازول و لوامیزول اشاره کرد که مقدار مصرف آن توسط پزشک معالج تعیین میشود.
● کرمهای قلابدار
آلودگی با کرمهای قلابدار از شایعترین آلودگیهای کرمی انسان است. دو نوع کرم قلابدار، انکیلوستوما دوئودونال یا کرم قلابدار دنیای قدیم و نکاتور آمریکانوس یا کرم قلابدار دنیای جدید، حدود یک میلیارد نفر از مردم جهان را آلوده کرده و روزانه ۹ میلیون لیتر خون انسان را هدر میدهند. در ایران بهویژه مناطق چایکاری و برنجکاری شمال آلودگی به هر دو نوع کرم قلابدار دنیای قدیم، که در منطقه مدیترانه، خاورمیانه، هندوستان، چین و ژاپن شیوع دارد، دارای دو جفت دندان قلاب مانند است، در حدود یک سانتیمتر طول دارد و در روده کوچک انسان زندگی میکند. کرم بالغ در قسمت بالای روده باریک بهسر میبرد. هر کرم ماده روزانه ۰۰۰ر۲۰ تخم میگذارد که با مدفوع دفع میشود. در شرایط مناسب پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت از تخم لارو آزاد میشود و لارو در مدت دو هفته به صورت فیلاریفرم درمیآید که خاصیت آلوده کنندگی دارد و میتواند در خاک زندگی کند. اگر لارو فیلاریفرم از دهان، و یا بیشتر از پوست وارد بدن انسان شود از راه جریان خون به شش میرسد و پس از ترک مویرگهای حبابچههای ششی وارد حبابچهها میشود و سرانجام به حلق و از آنجا به روده باریک میرسد و در آنجا بالغ میشود. فاصله ورود لارو به بدن و رسیدنش به روده باریک یک هفته است. لارو ظرف مدت ۵ هفته بالغ میشود.
نکاتور امریکانوس یا کرم قلابدار دنیای جدید در آمریکا، نواحی استوایی آسیا و آفریقا شایع است. شرایط لازم برای نمو تخم و خروج لارو، حرارت متوسط و خاک مرطوب غیر رسی که آبگذر باشد است و چرخه زندگی آن شبیه انکیلوستوما دئودونال است.
کرمهای قلابدار در سرتاسر دنیا وجود دارند و در اکثر مناطق هر دو نوع آن ایجاد بیماری میکند. آلودگی به کرمهای قلابدار از راه دهان و پوست صورت میگیرد. لارو آنکیلوستوم معمولا از راه دهان وارد بدن میشود.
● بیماریزایی
در نواحی روستایی ایران و مزارع چای و برنج و مناطقی که مستراح بهداشتی ندارند و یا از کود انسانی استفاده میشود و افراد با پای برهنه راه میروند، لارو از راه پوست وارد بدن میشود. ممکن است هنگام ورود لارو کهیر و خیز همراه با خارش دیده شود. در مرحله نقل مکان لارو از ششها به نای نیز گاهی سرفه دست میدهد. در مرحله بلوغ و استقرار کرمها در روده عوارض جدی و متعدد بروز میکند. کرم به مخاط روده میچسبد و با دندانهای قلابوار خود خون انسان را میمکد. کرم با ترشح یک ماده ضد انعقادی سبب خونروی میشود و در نتیجه کمخونی ناشی از کمبود آهن پیش میآید.
شدت بیماری با تعداد کرم، سن فرد و رژیم غذایی بستگی دارد. کودکان دچار کمخونی شدید، رنگ پریدگی، کاهش رشد و عوارض متعدد دیگر مانند یبوست، اسهال و طپش قلب میشوند. شدت بیماری در نزد زنان آبستن و شیرده و کسانی که احتیاج بیشتری به آهن دارند محسوستر است.
● تشخیص
با بررسی مستقیم مدفوع در زیر میکروسکوپ میتوان تخم کرم قلابدار را مشاهده کرد.
● پیشگیری
با توجه به خونخواری کرم قلابدار و کمخونی ناشی از آن، اجرای اقدامات پیشگیرانه بسیار ضروری است. از جمله این اقدامات استفاده از مستراحهای بهداشتی، عدم استفاده از کود انسانی و پوشیدن کفش و رعایت بهداشت است. با افزودن مواد شیمیایی به مدفوع و خاک میتوان لاروها را از بین برد و از شدت بیماریزایی کاست. سبزی را باید با مواد ضدعفونی کننده مناسب گندزدایی کرد و پس از شستشو با آب سالم از آنها استفاده کرد.
افراد آلوده را میتوان با ترکیبات مبندازول، لوامیزول و یا بفنیوم هیدروکسی نفتوات و همچنین تتراکلرواتیلن درمان کرد. در عین حال با توجه به کمخونی باید بیمار را با رژیمهای غذایی حاوی پروتئین و آهن و یا داروهای تقویتی درمان کرد.
انسداد روده چیست ؟
انسداد روده چیست ؟ به انسداد مسیر حرکت طبیعی مواد در روده، انسداد روده می گویند. ممکن است این اتفاق در روده باریک یا بزرگ بیافتد و در هر کدام میتواند کامل یا ناقص باشد. انسداد کامل روده یک اورژانس پزشکی بوده و نیاز به عمل جراحی دارد.
تظاهرات بالینی انسداد روده چیست ؟ سه علامت اصلی انسداد روده عبارتست از :
1) تهوع و استفراغ
2) اتساع شکم
3) عدم دفع گاز و مدفوع
بروز حالت تهوع و استفراغ به محل انسداد بستگی دارد. هرچه محل انسداد بالاتر باشد، استفراغ زودتر رخ میدهد . بیمار دچار انسداد روده دچار درد شکم نیز میشود این دردهای شکم در ابتدا به صورت دوره ای هستند و هر چند دقیقه یکبار رخ میدهد اما با کامل شدن انسداد این دردها به شدت زیاد میشوند و بهطور دائم وجود خواهند داشت.
شایع ترین علل انسداد روده باریک چیست ؟ سه علت شایع انسداد روده باریک بترتیب عبارت است از :
باند چسبندگی روده : شایع ترین علت انسداد روده باریک میباشد ولی باعث انسداد روده بزرگ نمیشود.
فتق شکمی : در فتقهای رودهای یک قسمت از روده وارد فتق میشود و در حلقه آن گیر میکند و تنگی به وجود آمده باعث انسداد میشود.
تومورها : تومورها باعث تنگی مسیر روده میشوند.
شایع ترین علل انسداد روده بزرگ چیست ؟ سه علت شایع انسداد روده بزرگ عبارت است از :
ولولوس (پیچ خوردن روده به دور خود) : یکی از علل شایع انسداد روده بزرگ در ایران ، پیچ خوردن روده به دور خود یا ولولوس میباشد که بطور شایع در قسمت سیگموئید رخ میدهد.
سرطان روده بزرگ : تومورهای روده بزرگ میتواند باعث انسداد روده بزرگ شود . اغلب انسدا روده بزرگ بعلت سرطان روده و کولون سمت چپ بخصوص در قسمت سیگموئید اتفاق میافتد.
دیورتیکولیت (التهاب دیورتیکول) : التهاب دیورتیکول روده گاهی موجب انسداد روده بزرگ میشود.
انسداد روده چه عوارضی دارد ؟ در اثر انسداد رودهها ، قسمت بالای انسداد گشاد میشود و فشار به دیواره روده ها موجب تحت فشار قرار گرفتن عروق خونی دیواره و اختلال خونرسانی به رودهها می شود. این مساله میتواند موجب مرگ بافت روده و پارگی آن شود . انتشار سموم داخل سلولی به همراه مواد غذایی و آنزیمها در فضای داخلی شکم موجب پریتونیت میشود. علاوه بر اختلال آب و الکترولیت که در انسداد کامل روده اتفاق میافتد ممکن است نارسایی حاد کلیه نیز ایجاد گردد .
انسداد روده چگونه تشخیص داده میشود ؟ انسداد روده را میتوان از روی علائم بیماری تشخیص داد. سه علامت تهوع و استفراغ ، عدم دفع گاز و مدفوع و اتساع شکم مطرح کننده انسداد روده است. در صورت شک به انسداد روده از روش های رادیوگرافی و آزمایش استفاده میشود.
رادیوگرافی : ارزیابی اولیه بیماران دچار نشانهها و علایم بالینی انسداد روده باید شامل رادیوگرافی ساده ایستاده شکم باشد. با استفاده از رادیوگرافی ساده شکم در 60% تا 80% موارد به دقت میتوان انسداد روده را تشخیص داد ولی در اوایل انسداد و در انسداد قسمتهای ابتدایی روده باریک طبیعی بنظر میرسد لذا صورت طبیعی بودن رادیوگرافی ساده شکم در بیمار مشکوک به انسداد ، انسداد روده را رد نمیکند در همچون مواردی باید CT اسکن بدون ماده حاجب را درخواست نمود. در بیماران دچار انسداد روده باریک، نماهای خوابیده به پشت نشانگر اتساع لوپهای متعدد روده باریک و کم بودن هوا در روده بزرگ هستند . نماهای ایستاده ممکن است نشانگر سطوح مایع- هوا باشد . این یافتهها همراه با فقدان هوا و مدفوع در دیستال کولون و رکتوم، قویا به نفع انسداد مکانیکی روده هستند.
CT اسکن: برای ارزیابی بیشتر بیماران مشکوک به انسداد روده که در آنها معاینه بالینی و رادیوگرافی به تشخیص قطعی منجر نشده باشد CT اسکن شکم درخواست میشود .CT اسکن برای تشخیص انسداد شدید 90 % حساس است و در بیشتر بیماران میتواند باعث تعیین علت و سطح انسداد شود. به علاوه CT اسکن میتواند علل اورژانس انسداد روده مثل ولوولوس یا اختناق را شناسایی کند. هرچند CT اسکن برای انسداد شدید بسیار حساس و اختصاصی است، ارزش آن در بیماران دچار انسداد ناکامل کاهش مییابد.
فلوئوروسکوپی با ماده حاجب : بررسی با عبور ماده حاجب از روده باریک، میتواند در تشخیص انسداد ناکامل روده مفید باشد. استفاده از ماده حاجب محلول در آب نه تنها تشخیصی است بلکه ممکن است در بیماران دچار انسداد ناکامل روده باریک، درمانی باشد. در بررسی فلوئوروسکوپی با ماده حاجب ، بیمار ماده حاجب را مینوشد و سپس رادیوگرافیهای متوالی از شکم تهیه میشود تا بتوان عبور آن از لوله گوارش را مشاهده کرد.
انسداد روده چگونه درمان میشود ؟ انسداد روده بزرگ و کوچک (نسبی یا کامل) یک اورژانس جراحی محسوب میشود. اگرچه بعضی از انواع انسدادها خود به خود بهبود مییابند (85% انسدادهای نسبی و 15% انسدادهای کامل ) اما همه کسانی که برایشان تشخیص انسداد روده مطرح میشود، باید در بیمارستان تحت نظر باشند. هدف از درمان انسداد روده، تصحیح اختلالات فیزیولوژیک ناشی از انسداد، استراحت دادن به روده و رفع منبع انسداد است. تصحیح اختلالات فیزیولوژیک با احیای داخل وریدی مایعات به وسیله مایع ایزوتونیک انجام میپذیرد. اقدامات درمانی باید همزمان با اقدامات تشخیصی انجام شوند. یک لوله بینی معده برای تخلیه محتویات معده برای بیمار گذاشته میشود و سرم و آنتی بیوتیک شروع میشود . جراحی از روشهای اصلی درمان انسداد هستند. در جراحیها باید علت به وجود آمدن انسداد هم برطرف شود.
پایین افتادگی احشاء
پایین افتادگی احشاء همچنانکه از اسمش پیداست به معنای پایین تر بودن اعضاء داخلی شکم (روده و معده و…) از محل طبیعی آنها میباشد. هر کدام از این ارگانها ممکن است به پایین جابجا شوند. وقتی رودهها پایین باشند به عنوان enteroptosis شناخته میشود. وقتی معده پایین باشد به عنوان gastroptosis شناخته میشود. این بیماری در درجات مختلف شدت وجود دارد و ممکن است علائمی داشته باشد.
علائم
علائمی که ممکن است وجود داشته باشند عبارت است از:
کمبود اشتهاء
سوزش سینه
هضم ناقص عصبی
یبوست
اسهال
باد کردن شکم
سر درد
سرگیجه
لاغری شدید
بی خوابی
یکی یا تمامی علائم ممکن است مشهود باشند.
تشخیص
روشی به اسم Glénards test میتواند وجود این بیماری را نشان دهد، اما قطعی نیست.
آزمایشگر در پشت بیمار میایستد و دستان خود را دور بیمار قرار میدهد طوری که دو دستش در جلوی شکم بیمار به هم برسد. بعد احشاء بیمار را به داخل فشار داده و به سمت بالا میکشد، بعد اجازه میدهد که ناگهانی سقوط کنند. اگر بیمار حین فشار رو به بالا احساس راحتی بکند اما حین رها کردن احساس ناراحتی بکند، بیمار میتواند پایین افتادگی احشاء داشته باشد.