عدم تحمل لاکتوز عارضه‌ای گوارشی است که در آن مبتلایان به علت کمبود آنزیم لاکتاز که لاکتوز- ماده قندی اصلی موجود در لبنیات- را تجزیه می‌‌کند، در صورت مصرف لبنیات دچار علائم ناخوشایندی مانند تهوع، دردهای چنگه‌ای شکم، نفخ و آروغ زدن، و اسهال می‌شوند. عدم تحمل به لاکتوز باعث می‌شود که هضم نوعی از قند که در شیر و سایر محصولات لبنی یافت می‌شود، مشکل شود.
شروع ظهور علائم این بیماری معمولا از ۲ سالگی به بعد اولین قدم در برخورد با این عارضه این است که مطمئن شد بیماری زمینه‌ای دیگری مانند سندروم روده تحریک‌پذیر، بیماری سلیاک، آلودگی انگلی عامل ایجاد آن نیست.
در صورتی که تشخیص عارضه عدم تحمل لاکتوز قطعی شود، باید در نظر داشت که این عارضه باعث آسیب جسمی خاصی نمی‌شود، هرچند که علائم آن آزارنده است.
روش های تشخیص هیپولاکتازیا
۱) سابقه علائم GI که پس از مصرف شیر رخ دهد .
۲) آزمایش هیدروژن بازدمی
۳) غیر طبیعی بودن تست تحمل لاکتوز
در تست تحمل لاکتوز ۵۰ گرم لاکتوز به طریق دهانی مصرف می شود ، اگر فعالیت لاکتاز بیمار ناکافی باشد ، گلوکز خون کمتر افزایش یافته و عوارض GI ممکن است ظاهر شود. از آنجا که در صورت عدم هضم لاکتوز در روده باریک ، تولید هیدروژن به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد ، هیدروژن به داخل خون جذب و از ریه ها دفع میگردد که می توان از آن به عنوان آزمایشی دیگر برای سوء جذب لاکتوز استفاده نمود. تست هیدروژن بازدمی افزایش میزان دفعی را ۶۰ تا ۹۰ دقیقه پس از مصرف نشان می دهد . اخیراً تست تحمل لاکتوز با مقادیر کمتر از ۵۰ گرم لاکتوز صورت می گیرد تا تقریباً نزدیک به مقادیر معمول مصرفی باشد.
درمان تغذیه ای برای عدم تحمل لاکتوز
علائم عدم تحمل به لاکتوز با کاهش مصرف مواد غذایی حاوی لاکتوز از بین می روند. افرادی که از لبنیات استفاده نمی کنند بایستی مکمل کلسیم دریافت نمایند.
رژیم عاری از لاکتوز برای این افراد ضرورتی ندارد. اکثر افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند قادر به مصرف مقداری لاکتوز (۱۲ – ۶ ) بدون علائم عمده ، علی الخصوص به همراه غذاها یا به شکل پنیر یا لبنیات تخمیر شده هستند. بیشتر بزرگسالان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز اگر به تدریج و طی چندین هفته میزان مصرفی را افزایش دهند ، در نهایت قادر به عادت نمودن و تحمل ۱۲ گرم ≤ لاکتوز در شیر خواهند بود. ظاهراً افزایش تدریجی و مداوم لاکتوز باعث افزایش تحمل نه به دلیل القای لاکتاز بلکه به دلیل تغییر فلور میکروبی کولون می شود. این حالت با مصرف لاکتولوز که از نظر بیوشیمیایی مشابه لاکتوز اما کربوهیدرات غیر قابل جذب است ، دیده می شود .
میزان تحمل لاکتوز
میزان تحمل افراد مختلف بستگی به اداپتاسیون کلونی آنها دارد ، مصرف مداوم لاکتوز در افرادی که مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می باشند ، می تواند آستانه تحمل آنها در ارتباط با محصولات لبنی را بیفزاید . آنزیم لاکتاز و محصولات لبنی فرآوری شده با لاکتاز نظیر Lactaid برای افرادی که این اختلال را دارند در دسترس می باشند. محصولات تجاری می توانند از نظر تاثیر متفاوت باشند. اغلب فراورده های لبنی جامد یا نیمه جامد نظیر پنیر کهنه به خوبی تحمل می گردند، زیرا تخلیه معدی این مواد غذایی آهسته تر از نوشابه های لبنی صورت می گیرد. تحمل به ماست ممکن است نتیجه گالاکتوزیداز میکروبی در محیط باکتریائی باشد که هضم لاکتوز را در روده تسهیل می نماید . وجود گالاکتوزیداز در ماست بستگی به نوع ماست و روش فراوری دارد. چون این آنزیم میکروبی به یخ زدن حساس است . ماست یخ زده به خوبی تحمل نمی شود اما افزودن پروبیوتیک ها ممکن است این شرایط را تغییر دهد.
