زخم‌های گوارشی در دیواره دستگاه گوارش از مری و معده تا ابتدای روده کوچک و همچنین روده بزرگ ایجاد می‌شوند. این زخم درد سوزاننده‌ای را در دستگاه گوارش ایجاد می‌کند.
اگرچه ممکن است علل مختلفی موجب احساس درد در معده شوند، اما به نظر می‌رسد زخم‌های گوارشی که ناشی از بازگشت اسید معده به مری هستند، مهم‌ترین علت ایجاد دردهای گوارشی و بخصوص درد معده باشند.
زخم‌های گوارشی در دیواره دستگاه گوارش از مری و معده تا ابتدای روده کوچک و همچنین روده بزرگ ایجاد می‌شوند.
این زخم درد سوزاننده‌ای را در دستگاه گوارش ایجاد می‌کند.
بسیاری از افرادی که مبتلا به زخم‌های گوارشی هستند تنها درد دارند و با هیچ مشکل دیگری مواجه نخواهند شد. اما گاهی این زخم‌ها خونریزی کرده و به دیواره دستگاه گوارش به شدت آسیب رسانده و موجب سوراخ شدن این دیواره می‌شوند. علاوه بر این زخم‌ها می‌توانند از حرکت غذا در دستگاه گوارش جلوگیری کرده و موجب کاهش وزن شوند.
درد ناشی از زخم‌های گوارشی معمولا هنگام خواب که معده خالی است شدت پیدا می‌کند و بعد از غذا خوردن نیز از بین می‌رود.
در معده، اسیدی وجود دارد که نقش مهمی در هضم غذا دارد، اما سطح سلول‌های دیواره معده را یک ماده مخاطی مقاوم به اسیدها پوشانده است. هر گونه آسیب وارد شده به این دیواره مخاطی و از بین رفتن آن منجر به ایجاد زخم‌های گوارشی می‌شود.
علاوه بر این اگر به هر علتی میزان ترشح اسید معده افزایش یابد، این اسید اضافی از معده خارج و وارد مری می‌شود که فاقد پوشش مخاطی مقاوم در برابر اسید معده است. به این ترتیب در نتیجه ورود اسید معده به مری درد سوزاننده شدیدی در قسمت زیر و پشت استخوان قفسه سینه احساس می‌شود.
عناوین مطالب
علت ایجاد زخم‌های گوارشی چیست؟
بسیاری از زخم‌های گوارشی توسط باکتری‌ای موسوم به هلیکوباکترپیلوری ایجاد می‌شوند. البته اسید معده و شیره‌های گوارشی که در معده وجود دارند نیز می‌توانند عامل موثری در ایجاد زخم‌های گوارشی باشند.
بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است، داروهایی که در گروه داروهای ضدالتهابی یا داروهای ضددرد طبقه‌بندی می‌شوند نیز می‌توانند از جمله عوامل موثر در ایجاد زخم‌های گوارشی باشند.
به عبارت دیگر، مصرف طولانی‌مدت این داروها به دیواره دستگاه گوارش آسیب رسانده و سبب ایجاد زخم خواهد شد. آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن و همچنین داروهایی که به عنوان تسکین‌دهنده درد برای بیماران مبتلا به آرتروز تجویز می‌شود از جمله داروهایی هستند که در بلندمدت به دستگاه گوارش صدمه می‌زنند.
اگرچه فشارهای روحی ـ روانی و همچنین استفاده از ادویه در طبخ غذاها منجر به ایجاد زخم‌های گوارشی نخواهند شد، اما در افراد مبتلا به زخم‌های گوارشی این عوامل می‌توانند نقش بسیار مهمی در افزایش شدت درد ناشی از این بیماری داشته باشند.
اگر افراد مبتلا به این بیماری تحت درمان قرار نگیرند، زخم ایجاد شده گسترش یافته و در نتیجه فرد درد ناگهانی شدیدتری را تجربه خواهد کرد
بی‌اشتهایی، درد معده هنگام خوردن غذا و همچنین کاهش وزن از دیگر پیامدهای ابتلا به زخم‌های گوارشی هستند.
برای درمان این زخم با توجه به عاملی که منجر به ایجاد زخم در دستگاه گوارش شده است، از داروهایی برای کنترل میزان ترشح اسید معده یا آنتی‌بیوتیک‌هایی برای از بین بردن باکتری مولد بیماری استفاده می‌شود.
اگرچه معمولا بهبود زخم‌های گوارشی مدت زمان زیادی به طول خواهد انجامید، اما زخم‌های گوارشی قابل درمان هستند.
عوارض:
اگر زخم های پپتیکی درمان نشوند، عوارضی را به دنبال خواهند داشت. این عوارض شامل:
* خونریزی داخلی: خونریزی سبب کاهش خون و در نتیجه بروز آنمی یا کم خونی شدید می گردد که نیاز به بستری شدن بیمار یا تزریق خون خواهد داشت.
* عفونت: زخم های پپتیکی می توانند تمام دیواره معده و روده باریک را از بین ببرند و فرد را در معرض عفونت های جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار دهند.
* بافت های توده ای ناشی از زخم: زخم های پپتیکی، بافت های زخمی ای را ایجاد می کنند که مسیر عبور غذا از مجرای گوارشی را می بندند و سبب می شوند شما سریع تر احساس سیری کنید یااستفراغ نمایید و در نهایت دچار کاهش وزن گردید.
آن چه که شما می توانید انجام دهید:
از کارهایی که قبل از مراجعه به پزشک باید انجام دهید، آگاه شوید: وقتی از پزشک وقت ملاقات می گیرید، برای کسب اطمینان بپرسید آیا اقدامی هست که باید آن را قبل از مراجعه به پزشک انجام دهید، مثل رعایت برخی محدودیت های غذایی.
همچنین ممکن است داروهای خاصی بر آزمایش زخم معده تاثیر بگذارند که پزشک از شما بخواهد این داروها را مصرف نکنید و یا داروهای دیگری را به شما پیشنهاد دهد.
هر علامتی را که تجربه می کنید، یادداشت نمایید: هر موردی را که حتی به نظرتان غیرمرتبط با زخم معده است، برای مراجعه به پزشک یادداشت نمایید. همچنین علایمی را که هنگام غذا خوردن احساس می کنید، یادداشت نمایید. معمولا افرادی که زخم معده دارند، زمانی که معده شان خالی است، علایم بیشتری را احساس می کنند.
اطلاعات شخصی کلیدی را یادداشت نمایید:
شامل استرس ها یا تغییراتی که اخیرا در زندگی تان رخ داده است.
لیستی از تمامی داروهایی که مصرف می کنید، تهیه نمایید: به خصوص هر داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی که استفاده می کنید و همچنین هر ویتامین یا مکملی که دریافت می کنید.
سوالاتی را که می خواهید از پزشک تان بپرسید، از قبل تهیه نمایید: این کار باعث صرفه جویی در وقت تان می شود. برخی از سوالات اصلی که می توانید در مورد زخم های گوارشی از پزشک تان بپرسید، شامل موارد زیر است:
* علت اصلی علایم مشاهده شده چیست؟
* آیا دلایل دیگری هم برای این علایم وجود دارد؟
* به چه آزمایش هایی نیاز دارم و چگونه خود را برای این آزمایش ها آماده نمایم؟
* چه درمان هایی را پیشنهاد می کنید؟
* چنان چه علایم بهبود نیافت، چه اقداماتی را می توانم انجام دهم؟
* چه نکاتی را در مراحل ابتدایی، توصیه می کنید؟
* آیا نیاز به محدودیت های غذایی دارم؟
* چه پیشنهادات کلی را برای مصرف داروها دارید؟
* چه کتابچه یا وب سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه می کنید؟
* چه دلایلی ممکن است زخم را بدتر کنند؟
علاوه بر سوالاتی که آماده کرده اید، در طی ملاقات با پزشک هر موردی را که متوجه نشدید، از او بپرسید.
آن چه که پزشک انجام می دهد:
پزشک نیز ممکن است سوالاتی از شما بپرسد. خود را برای پاسخ گویی به این سوالات آماده کنید.
سوالاتی که ممکن است، پزشک تان از شما بپرسد:
* چه زمانی اولین علایم را احساس کردید؟
* علایمی که مشاهده می کنید، همیشگی است یا مقطعی؟
* شدت علایم چگونه است؟
* آیا علایم شما در زمان گرسنگی، بدتر می شود؟
* آیا عاملی وجود دارد که علایم بیماری شما را بهبود بخشد؟
* چه چیزی علایم بیماری شما را بدتر می کند؟
* برای کاهش درد چه اقداماتی انجام می دهید؟
* آیا حالت تهوع یا استفراغ دارید؟
* آیا در استفراغ، خون یا مواد تیره رنگ مشاهده می کنید؟
* آیا متوجه خون در مدفوع یا تیرگی رنگ آن شده اید؟
* چه چیزی علایم شما را کاهش می دهد؟
اقداماتی که می توانید تا زمان مراجعه به پزشک انجام دهید:
با خودداری از استعمال سیگار، مصرف الکل و غذاهای پُرادویه و حاوی مواد افزودنی و نیز استرس، می توانید به کاهش علایم کمک نمایید.
چنان چه برای کاهش درد، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مصرف می کنید، به جای آن از استامینوفن استفاده نمایید.
به علاوه برای تسکین درد در کوتاه مدت، می توانید به صورت مقطعی از داروهای آنتی اسید استفاده نمایید.
آزمایش ها و تشخیص:
به منظور مشخص کردن زخم، باید از آزمایش های تشخیصی استفاده گردد، مانند:
آزمایش خون: این آزمایش وجود آنتی بادی هلیکوباکترپیلوری را بررسی می کند.
یکی از مضرات این روش این است که گاهی اوقات قادر به افتراق بین عفونت در زمان گذشته و حال نیست. به علاوه چنانچه از داروهای خاصی مانند آنتی بیوتیک ها یا مهارکننده های پمپ پروتونی استفاده می کنید ممکن است جواب آزمایش به طور کاذب، منفی گردد.
آزمایش تنفس: در این روش از اتم کربن رادیواکتیو برای مشخص کردن هلیکوباکترپیلوری استفاده می گردد. در این آزمایش، یک لیوان کوچک از مایعی شفاف و بی مزه می نوشید. این مایع حاوی کربن رادیواکتیو می باشد که بخشی از ماده ای است که هلیکوباکترپیلوری را می شکند. کمتر از یک ساعت بعد، در یک کیسه می دمید و در آن را کاملا می بندید. چنانچه آلوده به هلیکوباکترپیلوری باشید، نمونه تنفس شما حاوی کربن رادیواکتیو به فرم کربن دی اکسید می باشد.
مزیت این روش این است، که می توان کارآیی درمان را پیگیری کرد، که آیا باکتری ها کشته یا کاملا ریشه کن شده اند و یا خیر.
آزمایش آنتی ژن مدفوع: این آزمایش برای بررسی هلیکوباکترپیلوری در نمونه های مدفوعی استفاده می شود. این روش هم در تشخیص عفونت هلیکوباکترپیلوری و هم در پیگیری کردن موفقیت درمان، مفید می باشد.
رادیوگرافی مجرای گوارش فوقانی: در این آزمایش، مری، معده و دئودنوم (ابتدای روده باریک) مورد بررسی قرار می گیرد. در این روش، بیمار باید مایعی سفید رنگ حاوی باریوم بنوشد که زخم ها را قابل رویت سازد. تابش اشعه X به مجرای گوارش فوقانی، قادر به نشان دادن تمامی زخم ها نمی باشد و تنها برخی از زخم ها را نشان می دهد
اندوسکوپی: اگر تابش اشعه X به مجرای گوارش فوقانی، وجود زخم را نشان دهد، برای بررسی آن از اندوسکوپی استفاده می گردد، یا این که پزشک از همان ابتدا اندوسکوپی را انجام می دهد. چنانچه پزشک، علایم و نشانه هایی مانند سختی در بلع، کاهش وزن، استفراغ (به خصوص اگر حاوی مواد قرمز یا سیاه رنگ باشد)، مدفوع تیره یا کم خونی را مشاهده کند، این آزمایش را انجام خواهد داد.
در این روش که حساس ترین روش می باشد، لوله ای باریک و بلند از طریق دهان و مری، به معده و دئودنوم فرستاده می شود. با استفاده از این روش، پزشک قادر خواهد بود زخم ها را مشاهده نماید.
چنانچه پزشک زخمی را مشاهده نماید، ممکن است نمونه بافتی کوچکی (بیوپسی) از نزدیکی زخم برداشته شود. این نمونه ها برای بررسی سرطان در زیر میکروسکوپ مورد ارزیابی قرار می گیرند. بیوپسی همچنین وجود هلیکوباکترپیلوری را در معده مشخص می نماید. بسته به این که پزشک زخم را مشاهده کند یا خیر، تکرار اندوسکوپی را 2 یا 3 ماه بعد توصیه می کند تا از بهبود زخم اطمینان یابد.
