بیماریهای کلون ورکتوم و انتهای آن، بیماری هایی است که نیمی از مردم در طول عمر خود به یکی از آنها حداقل برای مدتی گرفتار می‌شوند و تعدادی از آنها درنهایت مجبور به استفاده از جراحی برای نجات از آن خواهند شد و عده‌ای نیز جان خود را به خاطر ابتلاء به آنها از دست خواهند داد. لذا بخاطر اهمیت فوق‌العاده آنها، تعدادی از آنها را به اجمال توصیف کرده و در نهایت راههای مقابله با آن را بررسی می کنیم.
عناوین مطالب
یبوست:
کارکردن شکم کمتر از 3 بار در هفته علیرغم مصرف رژیم پرحجم (گیاهی) را یبوست می‌نامند.
علل یبوست ممکن است ناشی از یک سری بیماریها مثل کم‌کاری تیروئید و یا حاملگی یا بی‌حرکتی فرد یا ماندن طولانی در بستر و غیره و یا بعلت کم مصرف کردن غذاهای حجم‌دار گیاهی (پرفیبر) باشد. هر یک از این علل که باشد در صورت عدم درمان منجر به یک سری از بیماریهای مقعدی مثل آبسه، هموروئید، فیسور (شقاق)، پرولاپس، ولولوس، فیستول و حتی سرطان روده بزرگ می‌شود. لذا درمان یبوست با تغییر در رژیم غذایی در مرحله اول و اصلاح هورمونها و عوامل زمینه‌ای و در نهایت استفاده از داروهای خاص قبل از ابتلاء به عوارض آن لازم بوده و جدی می‌باشد.
اسهال:
دفع مدفوع آبکی بیشتر از 3 بار در روز اسهال نام دارد. اسهال نیز می‌تواند به علت بیماریهای زمینه‌ای مثل پرکاری تیروئید، روده تحریک‌پذیر، تغییرات هورمونی و شیمیایی بدن، تغییر فلور میکروبی روده (گاستروآنتریت) و… می‌باشد.
با هر علتی که باشد اگر اسهال رفع نگردد منجر به مشکلات حادی مثل کاهش پتاسیم و آب بدن می‌شود که می‌تواند حتی کشنده باشد (مثل وبا) و همچنین در اسهال مزمن می‌تواند اختلالها و بیماری هایی را در روده بزرگ و مقعد ایجاد نماید مثل شقاق، بیرون‌زدگی روده (پرولاپس). لذا اسهال قبل از ایجاد عوارض باید درمان شود.
سرطان روده:
چهارمین سرطان شایع انسان بعد از یبوست و ریه و پستان در خانمها و پروستات در آقایان سرطان روده می‌باشد.
شایعترین علائم آن تغییر در اجابت مزاج، خونریزی از مقعد بدون درد، دفع کف، بی‌اشتهایی، از دست دادن وزن بی‌علت و غیره می‌باشد. بهترین کار در برابر آن پیشگیری است و راهکار آن استفاده از رژیمهای غذایی می‌باشد که اولاً در آن رنگدانه نباشد. ثانیاً از گوشت قرمز و غذاهایی که منجر به یبوست می‌شود کمتر استفاده شود. ثالثاً شکم مرتب کار کند و زمان ماندن غذا در روده به حداقل برسد. در صورت پیدا شدن علائم اگر زود تشخیص داده شود بیمار می‌تواند درمان قطعی گردد.
هموروئید (بواسیر):
واریس وریدهای ناحیه مقعد می‌باشد که می‌تواند وریدهای داخل مقعدی یا خارج مقعدی باشد. شایعترین علامت آن خونریزی بدون درد در حین و بعد از اجابت مزاج و خروج توده‌ای (عروق واریسی) در زمان اجابت مزاج است. که پس از پیشرفته‌تر شدن بیماری توده بیرون آمده دیگر به داخل نخواهد رفت. علت ایجاد آن یبوست و گاهی اسهال طولانی مدت و افزایش فشار داخل شکمی می‌باشد و اگر ایجاد شد باید هرچه سریعتر در مرحله اول درمان طبی شود و در صورت عدم آن با درمانهای مختلف جراحی مثل استفاده از رابرباند (انداختن کش دور آنها) لیزر، کرایو، دستگاه هال و جراحیهای مختلف درمان شود.
فیسور (شقاق):
عبارتست از بوجود آمدن یک شکاف در ناحیه مقعد که ناشی از تحریک این ناحیه به علت اسهال، یبوست یا بیماریهای زمینه ای روده بزرگ و یا اسپاسم عضله مقعدی می‌باشد.
در ابتدا یک ترک سطحی با درد زیاد خصوصاً در زمان اجابت مزاج و سوزش و خارش است که تدریجاً با عمیق شدن شکاف حاصله به دنبال عدم درمان صحیح منجر به تشکیل یک ندول (برجستگی) کوچک در قدام و خلف آن و احساس یک گوشت اضافی در جلوی آن می‌گردد. درمان، رفع علت زمینه‌ای خواه اسهال یا یبوست و یا بیماریهای انتهای روده مثل کرون است. در صورت مزمن شدن آن درمان، جراحی و رفع اسپاسم عضلات آن ناحیه می‌باشد.
آبسه اطراف مقعد:
متورم شدن دردناک اطراف مقعد به علت عفونت این ناحیه است که بیماری با درد و تورم و قرمزی ناحیه و در نهایت تب و لرز ظاهر می‌شود. علت آن بسته شدن مجرای غدد این ناحیه می‌باشد. در صورت بوجود آمدن درمان آن جراحی اورژانس و تخلیه آن می‌باشد و در صورت عدم درمان منجر به تخلیه به صورت خودبخود در داخل روده و خارج آن می‌باشد که ایجاد بیماریی به اسم فیستول می‌کند که بیمار دائماً دارای ترشح از سوراخ‌هایی که اطراف مقعد ایجاد شده می‌باشد که در این صورت درمان صرفاً جراحی خواهد بود. برای جلوگیری از آن نرم نگه‌داشتن اجابت مزاج و عدم تشکیل آبسه راه پیشگیری از آنست و در صورت ایجاد آبسه باید تخلیه اورژانس انجام شود.
کولیت:
عبارتست از تحریک‌پذیر شدن انتهای روده بزرگ که می‌تواند علل مختلف از جمله ویروسها، میکروبها، انگلها، اشعه درمانی، داروها و یا حتی علل عصبی داشته باشد. بیمار از دردهایی که در شکم ایجاد می‌شود و چندین دقیقه طول می‌کشد و سپس بیمار را رها می‌کند شکایت دارد. همچنین کارکردن پر سروصدای شکم با گاز و درد و تعداد دفعات زیاد و با قوام اسهالی از دیگر علائم آنست. درمان رفع علت آنست و در صورتی که عصبی باشد (شایعترین علت) رفع اضطراب بیمار و کم‌کردن حرکات روده درمان آنست و اگر علت دیگری داشته باشد آن مشکل زمینه‌ای باید درمان شود. انواعی از آن نیز مثل کرون یا کولیت اولسروز درمان طولانی مدت نیاز خواهد داشت.
پرولاپس رکتوم:
عبارتست از بیرون‌زدگی روده در حین اجابت مزاج که در مراحل اولیه قسمتی یا تمام روده بزرگ بیرون آمده و پس از آن مجدداً داخل می‌رود. در صورت ادامه یافتن آن روده بیرون آمده داخل نخواهد رفت و فرد مجبور است خود آن را با دست به داخل هدایت کند. تدریجاً به جز بیرون‌زدگی روده بیمار دچار خونریزی از مقعد و درجاتی از بی اختیاری مدفوعی خواهد شد. درمان در مراحل اولیه از بین بردن فشار داخل شکمی حین اجابت مزاج با درمان طبی است. در صورتی که شدید شود جراحی و ثابت کردن روده در داخل لگن و یا قطع میزان اضافی و بیرون‌زده درمان آن خواهد بود.
پولیپ‌ها:
پولیپ ها زوائدی از روده است که به صورت مادرزادی یا اکتسابی در روده ایجاد می‌شود که می‌تواند یک عدد تا هزاران عدد باشد. می‌تواند ارثی یا غیر ارثی باشد. می تواند کوچکتر از یک میلی‌متر یا بزرگتر از دهها سانتی‌متر باشد. می‌تواند در نوزاد یک ماهه تا پیر 90 ساله باشد و با افزایش سن شانس ابتلاء به آن بیشتر می‌شود می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد.
علائم آن عبارت است از خونریزی از مقعد، دل‌پیچه‌های مکرر، بیرون زدن توده‌ای در حین اجابت مزاج و برگشتن آن به داخل مقعد و غیره. تشخیص به موقع و خارج‌کردن آن با کولونوسکوپی (آندوسکوپی روده) اگر کوچک و پایه دار باشد درمان آنست و اگر بزرگ و یا بدون پایه باشد درمان جراحی لازم است.
دیورتیکول:
عبارتست از تشکیل و خروج کیسه‌هایی از جدار روده بزرگ در نقاط ضعیف آن که علت آن بالا رفتن فشار داخلی روده است. بیماری شایعی است که با افزایش سن شانس تشکیل آن بالا می رود به نوعی که در 80 سالگی
80% مردم مبتلا به آن می‌شوند. در صورت تشکیل می‌تواند بی علامت باشد ولی در صورت علامت‌دار بودن علائم آن خونریزی شدید از مقعد همراه درد در ناحیه سمت چپ و پائین لگن، لرز و ایجاد توده در این ناحیه و درد متناوب می باشد. ابتداء درمان علامتی و درمان عفونت و آبسه ناشی از آن انجام می‌شود. در صورت جواب ندادن آن و خونریزی شدید درمان جراحی لازم خواهد بود.
