عناوین مطالب
آمیب هیستولیتیکا چیست ؟
آنتاموبا هیستولیتیکا نام علمی انگل آمیب بیماری زای انسان است که در جهان سومین علت شایع مرگ در اثر بیماری‌های انگلی بعد از انگل‌های مالاریا و شیستوزومیاست. حدود 10 درصد جمعیت جهان مبتلا به آمیبیازیس هستند، ولی در 90 درصد این افراد بیماری به شکل بی‌علامت بوده و فقط بصورت وجود کیست در روده، خود را نشان می‌دهد. به عفونت ناشی از آمیب هیستولتیکا، آمیبیازیس میگویند که از لحاظ کلنیکی به دو گروه بدون علامت و علامت دار تقسیم میشود. آمیب ها به دو صورت تروفوزوییتی و کیستی داخل روده حضور پیدا میکنند . تروفوزوئیتها شکل فعال و مهاجم انگل بوده و باعث آسیب بافتی میشود لذا به آن مرحله بافتی انگل نیز گفته میشود کیستها مهاجم نبوده و باعث آسیب بافتی نمیشود ولی موجب انتقال بیماری به دیگران میشود . تروفوزوییت ها در روده از گلبولهای قرمز خون تغذیه کرده و موجب تشکیل زخم میشوند. زخم شدن دیواره روده ممکن است به اسهال خونی آمیبی منجر شود. آمیب های مهاجم گاه به مویرگها راه پیدا میکنند و از طریق جریان خون به کبد یا اندام های دیگر حمل میشوند تا در آنجا آبسه تشکیل دهند.
آمیب هیستولتیکا چگونه منتقل میشود ؟
کیست های دفع شده در مدفوع اشخاص آلوده باعث انتقال آلودگی در سطح جامعه میشود. شایع‌ترین حالت پخش شدن آلودگی این است که افراد دارای کیست در مشاغل مربوط به مواد غذایی مثل نانوایی‌ها، رستوران‌ها و نظایر آن کار کنند و بدون رعایت بهداشت بعد از دفع کیست از مدفوع آن را به مواد غذایی انتقال داده و باعث آلودگی افراد زیادی شوند. به همین دلیل است که اکنون این‌گونه کارکنان از طرف سازمان‌های بهداشتی آزمایش میشوند تا در صورت وجود کیست در روده ابتدا درمان شوند. نکته دیگری نیز در مورد آمیب مهم است و آن این‌که برخلاف بسیاری از میکروب‌های عامل اسهال مثل وبا و حصبه که با کلرزنی به آب از بین می‌روند، آمیب چون تک‌سلولی است با کلر از بین نمی‌رود و در صورتی که در منطقه‌ای شایع شود، تنها راه مبارزه با آن جوشاندن آب است که باعث مرگ انگل میشود.
علایم بالینی آمیبیازیس روده ای چیست ؟
نشانه های آمیبیاز بسیار گسترده هستند و عمدتا به وسعت تهاجم بافتی و ارگانهای گرفتار بستگی دارند. شایع‌ترین نوع عفونت آمیبی، دفع بدون علامت کیست است. بعضی بیماران دچار آمیبیاز روده ای دارای نشانه های شکمی مبهم و غیر اختصاصی هستند. کولیت آمیبى علامت‌دار ۶-۲ هفته پس از خوردن کیست‌هاى عفونت‌زا ایجاد مى‌شود. ابتدا به‌تدریج درد پائین شکم و اسهال خفیف و پس از آن بى‌حالی، کاهش وزن، و درد منتشر پائین شکم یا پشت به‌وجود مى‌آید. بیمار در اسهال خونی شدید ممکن است ۱۲-۱۰ بار در روز اسهال آغشته به خون و مخاط ولى با ماده مدفوعى کم داشته باشد. تقریباً مدفوع همه بیماران از نظر هِم مثبت است و کمتر از ۴۰ درصد بیماران تب دارند. بندرت (غالباً در کودکان) شکل برق‌آساتر بیمارى با تب بالا، درد شدید شکم و اسهال زیاد اتفاق مى‌افتد. در بعضى بیماران، مگاکولون توکسیک بوجود مى‌آید. دریافت‌کنندگان کورتون در خطر ابتلاء به اشکال شدیدتر آمیبیاز هستند. به‌طور ناشایع، نوع مزمنى از آمیبیاز شکل مى‌گیرد که مى‌تواند با بیمارى‌هاى التهابى روده اشتباه شود گاهی توده‌هاى التهابى ناشى از آمیبیاز روده‌اى مزمن بصورت غده روده دیده میشود که آمبوما میگویند.
علایم بالینی آمیبیازیس خارج روده ای چیست ؟
کبد شایع ترین ارگان خارج روده ای درگیر در آمبیازیس میباشد. به جز اسهال خونی، آمیب می‌تواند با نفوذ به کبد ایجاد آبسه در کبد کند. بیماران مبتلا به آبسه کبدی اغلب با تب و درد قسمت بالای راست شکم مراجعه میکنند ولی زردی نادر است. کمتر از یک سوم بیماران همزمان اسهال هم دارند. بدلایل نامعلوم ابسه آمیبی در آقایان 7 تا 10 برابر شایع تر از خانمهاست.گاهی ممکن است در ریه راست مایع جمع شود .
آمیبیازیس چگونه تشخیص داده میشود ؟
اقدامات تشخیصی عبارت باشند از آزمایش مدفوع و خون؛ سونوگرافی یا سی‌تی اسکن کبد در موارد شک به گرفتاری کبد و در صورت لزوم، نمونه‌برداری
1- مشاهده گلبولهای قرمز در داخل تروفوزئیت ها
2- بررسی تیتر آنتی بادی آمیب هیستولتیکا در خون
3- بررسی عیار آنتی ژن آمیب هیستولتیکا در مدفوع
تشخیص ابسه کبدی اغلب از طریق مطالعه سونوگرافی کبد در بیمار مبتلا به تب و درد قسمت بالای راست شکم مشخص میگردد . در 70 % موارد در لوب راست کبد و منفرد میباشد ولی ممکن است متعدد نیز باشد. نکته بسیار مهم در تشخیص آبسه های کبدی متمایز نمودن آبسه پیوژنیک از آبسه آمیبی است، زیرا درمان و پیش آگهی آنها کاملأ متفاوت است و تشخیص به موقع نوع آبسه می تواند جان بیمار را نجات دهد. در 97 % موارد آبسه آمیبی ، آنتی بادی خون مثبت میشود.
آمیبیازیس روده ای چگونه درمان میشود ؟
درمان دو مرحله دارد . مترونیدازول ( 500 تا 750 میلی گرم هر 8 ساعت) بمدت 7 تا 10 روز یا تینیدازول دو گرم یک بار در روز بمدت 5 روز برای درمان بیماری مرحله تروفوزوئیتی انگل ( تهاجمی بافتی ) و پارومومایسین بمدت 7 روز برای درمان مرحله کیستی به کار میرود.
درمان آبسه کبدی آمیبی چگونه است ؟
مترونیدازول ( 500 تا 750 میلی گرم هر 8 ساعت) بمدت 7 تا 10 روز یا تینیدازول دو گرم یک بار در روز بمدت 5 روز و متعاقب آن برای از بین بردن کیست آمیب پارمومایسین بمدت 7 روز تجویز تجویز میکنیم.
