سرطان کبد: نگاهی کامل به این بیماری

سرطان کبد اغلب در نتیجه عارضه سیروز یا هپاتیت مزمن B یا C به وجود می ‌آید. ضمناً می ‌تواند به علت متاستاز یک سرطان دیگر نیز ظاهر شود.

کبد یک عضو حیاتی است

کبد نقش بسیار مهمی در متابولیسم پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدرات ها و هورمون ها بازی می‌ کند. کبد به کمک صفرایی که می ‌سازد، باعث هضم چربی ها و حذف بیلی روبین ها (ضایعات هموگلوبین) می ‌شود؛ همچنین در ذخیره کربوهیدرات ها دخالت دارد و در دفع سموم و خروج برخی داروها سهیم است.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا  به سرطان کبد قرار دارند؟

افراد مبتلا به سیروز: چه ابتلای شان به سرطان به علت مصرف بیش از حد الکل باشد چه به علت ویروس هپاتیت B یا C در واقع، سرطان کبد تقریباً همیشه بر اثر ابتلا به سیروز یا هپاتیت مزمن ایجاد می ‌شود.

افراد بالای 50 تا 55 سال: میانگین سنی تشخیص سرطان کبد 63 سال است.

 مردان: 79% موارد سرطان کبد، در مردان دیده می ‌شود. در جهان، این سرطان به عنوان سومین علت مرگ مردان شناخته شده است.

 مبتلایان به چاقی بیش از حد یا تجمع بیش از حد آهن درمان نشده (هموکروماتوز).

 افرادی که در کشورهای در حال توسعه زندگی می ‌کنند: مصرف مواد غذایی آلوده به کپک باعث تولید مواد سرطان زا می ‌شود (آفلاتوکسین).

 شایان ذکر است که شیوع ابتلا به سرطان کبد از بیست سال پیش تاکنون افزایش چشمگیری داشته است، احتمالاً علت این امر افزایش مصرف الکل، سرایت ویروس هپاتیت B و C، و ابتلا به سیروز باشد.

سرطان کبد اغلب در نتیجه عارضه سیروز یا هپاتیت مزمن B یا C به وجود می ‌آید. ضمناً می ‌تواند به علت متاستاز یک سرطان دیگر نیز ظاهر شود.

بیشتر بخوانید: انواع بیماری های کبد

آیا سرطان کبد علائم ویژه ای دارد؟

سرطان کبد ممکن است خود را به شکل دردهای شکمی، تب، زردی، خستگی، تهوع، لاغری، آب آوردن شکم (جمع شدن مایع در حفره شکمی) و … نشان دهد.

اما در اغلب موارد، سرطان کبد به شکلی اتفاقی و در جریان اسکن کشف می ‌گردد.

در اینجا باید خاطر نشان کنیم که کبد می ‌تواند محل متاستاز یک سرطان دیگر هم باشد (سینه، کولون، تخمدان): بیش از یک سوم تمام سرطان ها به کبد سرایت می ‌کنند.  

تشخیص سرطان کبد چه طور ممکن است؟

تشخیص سرطان کبد حتماً نیازمند تصویربرداری پزشکی (اسکن شکمی، MRI و/ یا سی تی اسکن) است که نشان دهنده وجود جراحت است. ضمناً با مشاهده افزایش غلظت آلفا فیتو پروتئین در خون، می ‌توان به وجود تومور پی برد. در نهایت، اگر لازم باشد، بیوپسی (نمونه برداری) می‌تواند وجود سرطان کبد را تایید کند.

بیشتر بخوانید: سیروز کبدی و پیشگیری

درمان های سرطان کبد چیست؟

درمان بستگی به اندازه تومور دارد. اگر تومور کوچک باشد، پیوند کبد در نظر گرفته می‌شود، اما این شرایط استثناست و بیشتر برای بیماران جوان در نظر گرفته می ‌شود، ضمن اینکه انجام این پیوند نیازمند زمانی طولانی برای انتظار یک کبد پیوندی است.

رایج ترین درمان، انجام جراحی و خارج کردن تومور از کبد است. روش های دیگر جایگزین نیز ممکن است پیشنهاد شوند، مانند رادیو فرکانس (از بین بردن تومور به وسیله حرارت)، آلکالیزاسیون (تزریق مستقیم الکل در تومور) یا شیمی درمانی (داروهایی که درون سرخرگ های کبد تزریق می ‌شوند). باید یادآوری کرد که شیمی درمانی برای درمان انواع دیگر سرطان هم مورد استفاده قرار می‌ گیرد، اما اثربخشی آن بر سرطان کبد بسیار کم است، ضمناً تحمل این درمان بسیار سخت است.

سرطان کبد ممکن است خود را به شکل دردهای شکمی، تب، زردی، خستگی، تهوع، لاغری، آب آوردن شکم (جمع شدن مایع در حفره شکمی) و … نشان دهد.

داروی سرطان کبد

جهت جلوگیری از عوارض شیمی درمانی برای درمان سرطان کبد توصیه می شود از غذاهای کم حجم و پر پروتئین استفاده شود یکی از عوارض شایع شیمی درمانی تهوع و استفراغ است که باید در موارد شدید از سرم درمانی جهت جبران آب و املاح از دست رفته و تجویز داروهای ضد تهوع مخصوص استفاده نمود و حتما شیمی درمانی را در زمان مناسب و در کلینیک معتبر به انجام رساند.

داروی جدید برای سرطان کبد

رادیوداروی جدید درمانی موسوم به کرومیک فسفات p-32  که تولید آن مستلزم بهره گیری از روش های پیچیده ای است، در بیماران سرطان کبد و دارای متاستازهای کبدی قابل استفاده می باشد. رادیوداروی p32 از طریق عمل کاتتراسیون شریان کبدی و یا به طور موضعی به توده سرطانی کبد تزریق می شود. در این شیوه درمانی با تزریق اکتیویته ای در حدود ۱۰ میلی کوری امکان پرتودهی ۴۰ الی ۱۵۰ گری به تومور کبد ایجاد می شود که منجر به کوچک شدن تومور سرطانی و افزایش طول عمر بیمار می گردد.

 لازم به ذکر است به علت محدودیت های استفاده از پرتو درمانی خارجی و عدم استفاده از آن برای متاستازهای کبدی، درمان های تزریق مستقیم دارو به کبد نقش موثری ایفا می کند.

آمارها نشان می دهد که سرطان کبد در حال حاضر سومین سرطان کشنده در جهان، پنجمین سرطان شایع در مردان و هفتمین سرطان شایع در زنان است

اثرات درمان سرطان کبد

بیمارانی که مبتلا به سرطان کبد هستند، چه به دلیل خستگی و چه به دلیل احساس بیماری، ممکن است اشتهای زیادی برای صرف غذا نداشته باشند. عوارض درمان نیز می‌تواند خوردن غذا را برای بیمار مشکل کند.مزه یا بوی طبیعی غذا ممکن است برای بیمار متفاوت باشد.

با این وجود بیماران باید انرژی کافی دریافت کنند تا دچار کاهش وزن نشده و روند بهبودشان تسریع گردد. غذا خوردن از طرف دیگر باعث می‌شود که بیماران احساس خوبی داشته باشند. برنامه ریزی غذایی نیز بسیار مهم است.

درمان سرطان کبد ممکن است تغذیه را برای بیماران مشکل کند و به همین دلیل این بیماران باید به صورت مداوم از نظر وزن و وضعیت سلامت توسط پزشک متخصص درمان سرطان کبد کنترل شوند.

سرطان کبد در حال‌ حاضر لاعلاج‌ است‌. تنها تعداد کمی‌ از بیماران‌ تا ۵ سال‌ پس‌ از جراحی‌ زنده‌ می‌مانند. اما علایم‌ را می‌توان‌ تخفیف‌ داد یا کنترل‌ نمود و البته‌ تا به‌ حال‌ چندین‌ مورد بوده‌اند که‌ بدون‌ دلیل‌ مشخص‌ بهبود یافته‌اند.

چگونه می‌ توان از بروز سرطان کبد پیشگیری کرد؟

1. عدم مصرف الکل.

2. محافظت از خود در مقابل هپاتیت ویروسی: واکسیناسیون در مقابل هپاتیت B، استفاده از وسایل استریل شده و یک بار مصرف برای تزریق درون وریدی، سوراخ کردن و تتو و… .

3. رعایت اصول تشخیص هپاتیت، و اقدام برای درمان آن با هدف جلوگیری از عوارض.

4. متاستاز کبد نیز بسیار رایج است. بنابراین پیشگیری و تشخیص زودتر از موعد تمام انواع سرطان ها روشی برای پیشگیری از سرطان کبد محسوب می‌ شود.

اقدامات لازم پس از ابتلا به سرطان کبد

تا حدی که توانتان اجازه می‌دهد فعال بمانید.

رژیم غذایی باید پرانرژی و کم پروتئین باشد.

عدم مصرف الکل و داروهای تخریب کننده کبد

واکسیناسیون علیه هپاتیت B انجام منظم آزمایشاتی جهت بررسی وجود این سرطان در افراد در معرض خطر (کسانی که سیروز کبدی یا هپاتیت مزمن فعال دارند)

سرطان کبد در کودکان

برای سرطان کودکان علل مشخصی بطور خاص وجود ندارد اما آن مؤلفه هایی که در ایجاد سرطان کودکان مهم است عمده مسائل ژنتیکی، آلودگی‌های محیطی،‌ تغذیه نامناسب،‌ دارو درمان‌های گذشته و بیماری‌های زمینه‌ای ارثی و ژنتیکی بیمار است که او را برای تولید سلول های سرطانی در سال‌های بعد مستعد می‌کند. در برخی بیماری های سرطانی کودکان مانند تومور بدخیم در کودکان که عمدتا توده‌های توپر هستند مانند تومور کلیه، تومور غده فوق کلیه، تومور چشم(رتینوبلاستوم)، لنفوم، تومور ژرم سل، تومورهای کبد توصیه می‌شود پیوند سلول های بنیادی از بیمار به بیمار به روش اتولوگ انجام شود.

پیوند سلول های بنیادی عمدتا با دو روش انجام می‌شود. پیوند سلول های بنیادی به روش اتولوگ که در این نوع سلول‌های بنیادی از خود بیمار گرفته و شیمی درمانی با دوز بالا انجام می‌شود و سلول‌های بنیادی مجددا به بیمار تزریق می‌شود اما در پیوند نوع دوم که پیوند سلول های بنیادی به روش آلوژن است سلول‌های بنیادی از دهنده‌ای‌غیر از بیمار به دو صورت وابسته و غیر وابسته به فرد پیوند می‌شود. دهنده‌های وابسته خواهر، برادر، پدر و مادر هستند اما دهنده‌های غیر وابسته بانک‌های سلول‌های بنیادی به شمار می‌روند.

تومورهای بدخیم کبد کمتر از ۲ درصد گروه اطفال را درگیر می‌کند. هپاتوبلاستوم شایع‌ترین تومور بدخیم در کودکان است که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تمام سرطان های کبد در کودکان زیر ۱۵ سال به این علت روی می‌دهد. شیوع این بیماری در پسران بیشتر است که به بحث‌های ژنتیکی، عوامل ارثی و یک سری فاکتورهایی که در پسران وجود دارد، مربوط می‌شود.

علائم سرطان کبد کودکان

شایع‌ترین علامت، بزرگی شکم و توده‌های شکمی است. اگر تومور رشد بیشتری داشته باشد ممکن است غده بدون درد یا دردناک باشد که کودک با علائمی مانند کاهش بی‌دلیل وزن، از دست دادن اشتها، تهوع، استفراغ و‌ بلوغ جنسی زودرس در پسران مواجه می‌شود همچنین اگر تومور به سایر نقاط بدن متاستاز داده باشد مثل ریه، مغز استخوان و یا استخوان علائمی از این بافت‌ها بروز پیدا می‌کند.تنگی نفس، کم خونی و اختلالات خونی شایع‌ترین علائم است. اگر متاستاز به بافت استخوان برسد دردهای شدید استخوانی کودک را درگیر می‌کند.

درمان سرطان کبد در کودکان

اگر تومور سرطانی کبد هپاتوبلاستوم در مراحل اولیه تشخیص داده شود موفقیت درمانی با جراحی و شیمی‌درمانی و زنده ماندن کودک بیش از ۷۰ درصد خواهد بود.

اما اگر در مراحل بالاتر باشد و کودک درگیر متاستاز شده باشد و تقریبا تمام اندام‌های بدن دچار شده باشند آن زمان موفقیت درمان سرطان کبد با جراحی و شیمی درمانی ساده بشدت افت پیدا می‌کند.

بنابراین مجبور هستیم که از روش‌های درمانی دیگری مانند پیوند با سلول‌های بنیادی برای از بین بردن متاستاز تومور بر سایر نقاط بدن استفاده کنیم. متاسفانه در سال‌های اخیر سرطان در کودکان افزایش معناداری داشته است. نوع تومورها سنگین‌تر و معمولا نوع سرطان‌های خون تغییر پیدا کرده است و به این علت باید به عوامل محیطی بیشتر دقت شود.