در این مقاله قصد داریم به بررسی داروی ملین ،کاربردها، معرفی دارو های ملین، مسهل طبیعی و شیمیایی و عوارض آنها بپردازیم و ملین قوی برای یبوست شدید را معرفی کنیم.
عناوین مطالب
داروی ملین چیست؟
ملین‌ها دسته‌ای از داروها هستند که برای درمان یبوست به کار می‌روند. این داروها می‌توانند به دو شکل طبیعی و شیمیایی موجود باشند و بدون نیاز به نسخه پزشک قابل استفاده‌اند. استفاده از ملین‌ها به شما کمک می‌کند تا از عوارض ناشی از یبوست مانند بواسیر پیشگیری کنید. با این حال، استفاده طولانی مدت از ملین‌ها توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است به مرور زمان تأثیر خود را از دست داده و حتی می‌تواند به عملکرد طبیعی روده آسیب برساند. لازم به ذکر است که ملین‌ها با مسهل‌ها متفاوت هستند و کاربرد متفاوتی دارند.
معنای لغوی ملین عبارتست از نرم گرداننده وآنچه که موجب سهولت عمل دفع شود، همچنین به ماده یا دارویی که به جهت رفع یبوست مصرف می‌کنند، نیز ملین گفته می شود.
این مواد می‌توانند طبیعی مانند روغن کرچک و زیتون یا صناعی مانند بیزاکودیل باشند. ملین‌های متنوعی وجود دارند که درسرعت شروع اثر، محل اثر (راست روده، روده بزرگ و روده کوچک)، اشکال دارویی، فواصل مصرف، طعم و عوارض جانبی متفاوتند. بنابراین، برحسب نوع مشکل می‌توانید مناسب‌ترین آنها را انتخاب کنید. البته کلیه فراورده‌های ملین در مقادیر بالاتر، به صورت مسهل عمل می کنند.
بیشتر بخوانید: یبوست چیست؟
مسهل چیست؟
مسهل، که اغلب مردم آن را با ملین اشتباه می‌گیرند، به مجموعه‌ای از داروها اطلاق میشود که عملکردی شبیه به ملین‌ها دارند اما از نظر قدرت اثرگذاری قوی‌تر هستند. در حقیقت، مسهل‌ها با هدف رفع یبوست کمک می‌کنند، ولی تأثیر آنها بسیار قوی‌تر از ملین‌های معمولی است. کارکرد اصلی مسهل‌ها پاکسازی کل روده است و بنابراین، آنها عمدتاً در موارد یبوست شدید مورد استفاده قرار می‌گیرند. جالب است بدانید که برخی از داروهای ملین در دوزهای بالاتر به عنوان مسهل عمل می‌کنند.
استفاده از مسهل‌ها معمولاً برای موارد خاص و تحت نظارت پزشک توصیه میشود، زیرا استفاده بی‌رویه و بدون نظر کارشناسی از آنها می‌تواند به سیستم گوارشی آسیب برساند و عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند.
تفاوت ملین و مسهل چیست؟
هر دوی این داروها، یعنی ملین‌ها و مسهل‌ها، برای درمان یبوست به کار می‌روند، اما با روش‌های متفاوتی عمل می‌کنند. ملین‌ها از طریق نرم کردن مدفوع و افزایش محتوای آب در روده، به دفع راحت‌تر مدفوع کمک کرده و در نتیجه به درمان یبوست کمک می‌کنند. از سوی دیگر، مسهل‌ها با هدف پاکسازی کامل روده عمل می‌کنند، که نتیجه آن درمان یبوست است.
در مقابل، مسهل‌ها به طور معمول رطوبت‌زدا هستند و می‌توانند به خشکی روده منجر شوند. این دسته از داروها، که اغلب به عنوان سموم طبیعی شناخته می‌شوند، ممکن است در صورت مصرف بیش از حد برای کبد مضر باشند و بنابراین، باید با احتیاط و طبق دستورالعمل پزشک مصرف شوند.
بیشتر بخوانید: اسهال چیست؟
انواع ملین
باید در نظر داشت اگر چه ملین ها بدون نیاز به نسخه پزشکی در دسترس هستند اما هر کدام برای درمان یبوست با علت های مختلف تجویز میشود و به منظور انتخاب ملین مناسب برای درمان مراجعه به پزشک بسیار مهم است. برخی از میلن های دارویی به شرح زیر هستند:
حجیم کننده
ملین‌های حجیم‌ساز، که به آنها مکمل‌های فیبر نیز گفته میشود، روشی مؤثر برای درمان یبوست به حساب می‌آیند. این نوع ملین‌ها کار خود را با افزایش حجم مدفوع انجام می‌دهند. آنها با اضافه کردن فیبر محلول به مدفوع، آب را از بدن جذب می‌کنند و در نتیجه، مدفوع را بزرگ‌تر و نرم‌تر می‌سازند. این فرایند باعث میشود روده بزرگ تحریک شده و به انقباض و دفع مدفوع کمک کند.
به طور کلی، ملین‌های حجیم‌ساز به عنوان یکی از ابتدایی‌ترین و ملایم‌ترین انواع ملین‌ها شناخته می‌شوند. این دسته از داروها معمولاً کمترین خطر ایجاد عوارض جانبی را دارند و اغلب به عنوان اولین گزینه برای افراد مبتلا به یبوست توصیه می‌شوند، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
انواع ملین های حجم دهنده عبارتند از:
- فیبروگل.
- پسیلیوم (Metamucil®).
- پلی کربوفیل (FiberCon®).
- متیل سلولز (Citrucel®).
محرک اعصاب
ملین‌های محرک، دسته‌ای از داروها هستند که با فعال کردن اعصاب کنترل‌کننده عضلات روده بزرگ، به تسهیل فرایند دفع مدفوع کمک می‌کنند. این داروها با افزایش فعالیت و حرکت عضلات در روده بزرگ، مدفوع را به سمت خروجی روده هل می‌دهند. در مواردی که دیگر روش‌ها و داروهای بدون نسخه برای درمان یبوست مؤثر واقع نشده‌اند، استفاده از ملین‌های محرک ممکن است ضروری باشد. این داروها برای کسانی که دچار یبوست حاد یا مزمن هستند، می‌توانند مفید باشند.
ملین های محرک اعصاب عبارتند از:
- شربت یا قرص سنا
- قرص بیزاکودیل
ملین های محرک باید با شکم خالی مصرف شوند؛ خوردن این داروها بعد از غذا تاثیر آن را کاهش میدهد بنابراین بهترین زمان برای مصرف آنها شب است.
روان کننده های مدفوع
نرم کننده‌های مدفوع، که به آنها ملین‌های نرم‌کننده نیز گفته میشود، دسته‌ای از داروها هستند که به نرم کردن مدفوع کمک می‌کنند. این داروها با افزایش جذب آب و چربی‌ها به درون مدفوع، باعث نرم و روان‌تر شدن آن می‌شوند. این فرایند دفع مدفوع را آسان‌تر می‌کند و برای افرادی که با مدفوع سفت و خشک مواجه هستند، مفید است. یکی از شناخته‌شده‌ترین نرم کننده‌های مدفوع، دوکوسات (معروف به نام تجاری Colace®) است.
استفاده از این نوع ملین برای افرادی که نیاز به اجتناب از فشار زیاد هنگام دفع دارند، مانند افرادی با بواسیر یا پس از جراحی، توصیه میشود.
اسموتیک
ملین‌های اسمزی نوعی دارو برای درمان یبوست هستند که با تغییر فشار اسمزی در روده کار می‌کنند. این داروها به روده کمک می‌کنند تا آب بیشتری را جذب کنند، که در نتیجه باعث نرم شدن مدفوع و تسهیل در دفع آن میشود. ملین‌های اسمزی معمولاً حاوی ترکیباتی هستند که بدن نمی‌تواند آنها را جذب کند. وقتی این مواد به روده می‌رسند، آب را به خود جذب می‌کنند و به این ترتیب حجم مدفوع را افزایش داده و باعث می‌شوند که دفع آن راحت‌تر صورت گیرد.
- پلی اتیلن گلیکول (Gavilax®، MiraLAX®).
- محلول هیدروکسید منیزیم (Dulcolax®، Ex-Lax®، Phillips’® Milk of Magnesia).
- گلیسیرین (Colace Glycerin®، Fleet Pedia-Lax®).
پاک کننده های روده
در زمینه انواع ملین‌ها، برخی داروها وجود دارند که برای تخلیه سریع روده مناسب هستند. این داروها اغلب در مواردی که نیاز به اقدام فوری برای رفع یبوست و تخلیه روده وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. مثال‌هایی از این نوع ملین‌ها عبارتند از:
- گاسترو گرافین: یک ملین رادیواپاک که اغلب قبل از برخی از اقدامات تشخیصی مانند رادیوگرافی‌ها استفاده میشود.
- انمای فسفات: که به سرعت عمل کرده و برای تخلیه فوری روده استفاده میشود.
- پیدرولاکس: یک ملین اسمزی که به سرعت عمل کرده و برای تخلیه روده در موارد خاص مناسب است.
این داروها باید تحت نظر پزشک و فقط در موارد خاص و ضروری مصرف شوند، زیرا استفاده بی‌رویه از آنها می‌تواند با عوارض جانبی همراه باشد و بر سلامت روده تأثیر بگذارد.
شربت لاکتولوز چیست؟
شربت لاکتولوز یک نوع ملین است که برای درمان یبوست استفاده میشود. این شربت حاوی لاکتولوز است، که یک نوع قند است و بدن آن را به راحتی جذب نمی‌کند. در عمل، لاکتولوز به روده‌ها کمک می‌کند تا آب بیشتری جذب کنند، که این امر منجر به نرم شدن مدفوع و افزایش حجم آن میشود. این فرایند به تسهیل دفع مدفوع کمک می‌کند و یبوست را تخفیف میدهد.
لاکتولوز همچنین می‌تواند به تحریک حرکات روده کمک کند، که این به نوبه خود فرایند دفع را آسان‌تر می‌کند. به دلیل این خصوصیات، لاکتولوز گاهی برای درمان یبوست در کودکان و بزرگسالان، و همچنین در افرادی که نیاز به تسهیل دفع دارند، مانند بیمارانی با بواسیر یا پس از عمل جراحی، توصیه میشود. با این حال، مانند هر دارویی، مصرف آن باید تحت نظارت پزشک انجام شود تا از دوز مناسب و استفاده صحیح اطمینان حاصل شود.
مسهل یا ملین طبیعی چیست؟
ملین‌ها یا مسهل‌های طبیعی به روش‌ها و مواد خوراکی گیاهی اطلاق می‌شوند که می‌توانند به درمان یبوست کمک کنند. استفاده از این مواد طبیعی به عنوان جایگزینی برای داروهای ملین شیمیایی مطرح است، زیرا نه تنها به سرعت مشکل یبوست را حل می‌کنند، بلکه عوارض جانبی مرتبط با داروها و مکمل‌های ملین را ندارند.
از جمله خوراکی های مسهل فوری یا همان ملین های طبیعی می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- تخم کتان
- لیمو
- پرتقال
- توت
- روغن کرچک
- موز
- کیوی
- انجیر
- آلو
- جوش شیرین
غذاهای ملین برای رفع یبوست کدامند؟
ملین‌ها به صورت طبیعی در طبیعت وجود دارند و بهتر است که ما این مواد را در رژیم غذایی خود بگنجانیم تا از خواص ملین‌بخش آنها بهره ببریم. مصرف غذاهای حاوی ملین‌های طبیعی نه تنها به رفع یبوست کمک می‌کند، بلکه به تقویت کلی سلامت گوارشی نیز کمک می‌کند. این غذاها، با دارا بودن فیبر و مواد مغذی مفید دیگر، به نرم کردن مدفوع و تسهیل فرآیند دفع کمک می‌کنند.
برخی از این غذاها عبارتند از :
- غذاهای تخمیر شده از جمله ماست کفیر
- لوبیا
- پاپ کورن
- سیب زمینی شیرین
- نان سبوس دار
- اسفناج
- کلم بروکلی
- دانه چیا
مصرف جوش شیرین می تواند از یبوست جلوگیری کند. بی کربنات موجود در جوش شیرین، موجب کاهش درد معده شده و به بهبود یبوست کمک کند.
عوارض جانبی داروهای ملین
مصرف هر دارویی در کنار اثراتی که دارد، ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشد که ما باید نسبت به آنها آگاه باشیم. این موضوع در مورد داروهای ملین نیز صادق است. عوارض جانبی مصرف داروهای ملین می‌تواند شامل ناراحتی‌های گوارشی مانند گاز، نفخ، یا گرفتگی عضلات شکم، تغییرات در عادات دفع، و در مواردی اسهال یا کم آبی بدن باشد. همچنین، استفاده طولانی‌مدت و بی‌رویه از برخی ملین‌ها می‌تواند منجر به عادت‌شدن بدن به دارو و کاهش توانایی طبیعی بدن برای دفع مدفوع شود. بنابراین، مهم است که استفاده از ملین‌ها تحت نظارت پزشک و طبق دستورالعمل‌های مشخص انجام شود تا از بروز این عوارض جانبی پیشگیری شود.
- ناراحتی گوارشی مانند نفخ یا گرفتگی عضلات شکم
- تغییرات در عادات دفع
- کم آبی بدن
- اسهال
- ضربان قلب نامنظم
- مدفوع خونی
- حالت تهوع
- دل پیچه
سوالات متداول
