از آنجا که علائم این بیماری به کندی ظاهر شده ولی تومور به سرعت رشد می نماید ، معمولاً سرطان معده زمانی تشخیص داده می شود که برای درمان دیر شده است . در برخی موارد فقدان اسید و پپسین معدی ( آچیلی معده ) ممکن است چندین سال قبل از شروع سرطان معده وجود داشته باشند. به نظر می رسد مصرف میوه جات ، سبزی جات و سلنیوم نقش متوسطی در پیشگیری از سرطان های GI در مواردی که مصرف الکل و اضافه وزن باعث افزایش خطر می شوند . عواملی که ظاهراً خطر سرطان معده را افزایش میدهند عبارتند از :آلودگی مزمن با هلیکوباکترپیلوری ، سیگار کشیدن ، موادغذایی شور یا ترشی ها یا کمبود ماکرونوترینت ها .
سرطان های بدخیم معده ممکن است منجر به سوءتغذیه در اثر خونریزی زیاد و دفع زیاد پروتئین گردند و یا در اثر انسداد منجر به تداخل فیزیکی با دریافت غذا گردند. بیشتر سرطان های معده بوسیله عمل جراحی درمان می شوند، لذا ملاحظات تغذیه ای در سرطان معده مشابه با ملاحظات تغذیه ای جراحی کلی یا جزئی معده می باشد.
تغذیه درمانی برای سرطان معده :
رژیم غذایی سرطان معده تابع محل ، طبیعت اختلال عملکردی و مرحله بیماری است . گاسترکتومی یکی از معالجات ممکن است و احتمال دارد بعضی از بیماران پس از عمل جراحی مشکلات تغذیه ای را تجربه نمایند. برای بیمارانی که بیماریشان پیشرفت نموده و جراحی برای آنها امکان پذیر نمی باشد، باید رژیم غذایی تطبیق داده شده با میزان تحمل ، آسایش و ترجیح بیمار تنظیم گردد. آنورکسی ( بی اشتهایی ) تقریباً از مراحل اول بیماری وجود دارد. در مراحل پایانی ، احتمال دارد بیمار صرفاً رژیم مایع را تحمل کند. در صورتی که بیمار قادر به دریافت غذا از طریق دهان نباشد ، باید استفاده از تغذیه لوله ای از معده و یا روده مورد توجه واقع گردد و در صورت عدم امکان استفاده از تغذیه انترال تغذیه وریدی توصیه می شود. حمایت های تغذیه ای باید در سرخط اهداف درمانی بیمار قرار گیرد. ممکن است تغذیه وریدی ضروری باشد.
جراحی معده :
با توجه به اثر بخشی دارو درمانی در زخم های پپتیک ، جراحی معده کمتر شده است . اما در زخم هایی که به درمان پاسخ نداده و یا بدخیمی وجود داشته باشد ، احتمال دارد جراحی کلی یا جزئی ضروری باشد. امروزه استفاده از جراحی معده برای کاهش وزن نیز معمول شده است.
درمان تغذیه ای پس از جراحی معده :
پس از اکثر جراحی های معده دریافت دهانی مواد غذایی و مایعات به محض بازگشت عملکرد دستگاه گوارش باید آغاز گردد. تغذیه با مصرف مقادیر اندک و مداوم مقادیری یخ و یا آب آغاز می گردد و با مایعات و مواد غذایی جامد سهل الهضم ادامه یافته تا بیمار بتواند رژیم معمول را تحمل نماید . اگر جراحی معده نیازمند مدت زمان طولانی تری برای التیام باشد، می توان بیمار را توسط لوله تغذیه نمود که اغلب به شکل ژژنوستومی می باشد. آگاهی از نوع عمل جراحی انجام شده و آناتومی ایجاد شده در بیمار عامل مهم و اساسی در مراقبت های تغذیه ای می باشد.
عوارض بعد از عمل جراحی سرطان معده
این عولرض متغیر بوده و شامل انسداد ، سندرم دامپینگ ، ناراحتی های شکمی ، اسهال و کاهش وزن ، بنابر میزان و طبیعت بیماری و پروسه جراحی اعمال شده می باشد. بیمار ممکن است به سختی وزن مطلوب پیش بینی شده را کسب نماید. این امر به علت سیری زودرس ، علائم سندرم دامپینگ و سوء جذب مواد مغذی ایجاد می گردد.
بیمارانی که جراحی نوع Roux-en-Y را تجربه کرده اند دچار اختلال در هضم و جذب خواهند شد . این امر به دلیل عدم هماهنگی بین ورود غذا به روده ، آزادسازی اسیدهای صفراوی و آنزیم های پانکراسی حادث می گردد. بیمارانی که قبل از جراحی عدم تحمل لاکتوز داشته اند علائمی از این بیماری را نشان می دهند چرا که مواد با سرعت بیشتر از قبل از جراحی رو به سمت پایین و روده حرکت کرده و سرعت عبور مواد در قسمت ابتدایی روده افزایش می یابد.
در طول زمان آنمی ، استئوپروز و کمبود مواد معدنی و ویتامین های ویژه ای در نتیجه سوء هضم و سوءجذب بوجود می آید . کمبود ٱهن در نتیجه از دست دهی ترشح اسید معده ایجاد می شود. اسید معده در حالت نرمال منجر به آنمی فقر ٱهن گردد.
ٱنمی پرنشیوز ( مگالوبلاستیک ) در نتیجه اختلال در جذب B12 به علت کمبود ترشح موکوس و فاکتور داخلی ایجاد می شود . رشد بیش از حد باکتری ها در سمت پروگزیمال روده کوچک یا در Afferent loop منجر به تخلیه B12 می گردد، چرا که باکتری ها با میزبان در استفاده از این ویتامین رقابت می نمایند، بنابراین به دنبال گاسترکتومی بیمار باید به صورت پروفیلاکتیک مکمل B12 به صورت تزریقی دریافت نماید و یا از مکمل های خوراکی آن استفاده نماید.
انواع سرطان معده شامل موارد زیر است:
• سرطان غده در درون سلول های پوشش میانی معده گسترش می یابد. بیشتر سرطان های معده، به عنوان سرطان غده طبقه بندی می شوند.
• سرطان غدد لنفاوی، یک نوع سرطان مربوط به بافت سیستم ایمنی است که در هر جایی که بافت های لنفاوی وجود داشته باشد، شروع به کار می کند. این سرطان معده به ندرت پیش می آید و فقط حدود چهار درصد از سرطان های معده را تشکیل می دهد.
• تومورهای stromal معده ای و روده ای و یا GIST ها، شکل نادری از سرطان معده هستند که در سلول خاصی که در پوشش معده یافت می شود و بنام سلول های interstitial (مربوط به فضاهای کوچک بین سلول ها) مرتبط با Caial است (ICC ها)، دیده می شود. در زیر میکروسکوپ، سلول های GIST، شبیه به سلول های عضلات و یا سلول های عصبی می باشند.
• تومورهای Carcinoid ، در سلول های تولید کننده هورمون معده آغاز بکار می کنند. این تومورها معمولا به سمت اندام های دیگر گسترش نمی یابند و فقط حدود سه درصد از سرطان های معده را تشکیل می دهند.
تنها راه درمان سرطان معده برداشتن معده یا قسمت های سرطانی می باشد . وقتی بیماری در مراحل اولیه خود قرار دارد عمل جراحی بسیار مفید و اثربخش می باشد . از این رو کاهش وزن و احساس پری در معده بعد از غذا خوردن باید جدی و مورد اهمیت قرار گیرد . گاهی اوقات ممکن است جراح قسمتی از معده را بر ندارد و غذا وارد آن شود در غیر این صورت بعد از جراحی باید غذا مستقیما از مری وارد روده کوچک شود . این بدان معنی است که شخص باید غذای کمی مصرف نماید زیرا معده ای ندارد که در آن غذا نگهداری و هضم شود .
اگر سرطان معده کوچک باشد و جراح بتواند تمام آن را بر دارد شانس زنده ماندن بیمار بیشتر خواهد بود . اما اگر بیماری در زمان تشخیص پیشرفت کرده باشد عمل جراحی ان امکان پذیر نخواهد بود . در صورت عدم جراحی به علت پیشرفت سرطان سایر درمان ها به ندرت می توانند باعث بهبودی بیمار شوند . به هر حال سایر درمان ها مانند شیمی درمانی و لیزردرمانی نقش مهمی در کنترل علائم سرطان معده و انواع سرطان معده دارند و ممکن است باعث افزایش طول عمر بیمار شوند .
نشانه های سرطان معده
از نشانه های سرطان معده، علائمی مانند سوء هاضمه و ناراحتی معده، احساس پری پس از خوردن غذا، دل آشوبه ملایم، بی‌اشتهایی و سوزش معده وجود دارد اما در مراحل پیشرفته‌تر وجود خون در ادرار، حالت تهوع، کاهش وزن به دلایل نامعلوم، درد معده، زردی و دشواری در بلع غذا اتفاق می‌افتد.
هرگونه علامت درد، نفخ، سوء هاضمه، کم‌خونی و استفراغ باید از نظر سرطان معده در سنین بالا برای جلوگیری از پیشرفت سرطان معده مورد آزمایش قرار گیرد چرا که مراحل اولیه این بیماری بدون علامت است.
راهکارهای موثر در پیشگیری از بروز سرطان معده
• حفظ وزن مناسب با انجام فعالیت فیزیکی حداقل ۳۰ دقیقه در ۵ روز هفت
• نکشیدن سیگار
• استفاده از حداقل ۵ وعده سبزیجات و میوه‌های مختلف در روز
• محدودیت مصرف گوشت قرمز یا گوشت‌های فرآوری شده
• استفاده از غلات کامل
• خودداری از مصرف الکل
• محدودیت مصرف غذاهای نمک‌سود و دودی شده و فست فودها
نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان معده
برای پیشگیری از سرطان معده و درمان آن در درجه اول باید دارای یک رژیم غذایی مناسب باشیم. در یک رژیم غذایی مناسب باید به میزان کافی از پروتئین‌ها و ویتامین‌ها استفاده کنیم. به طور معمول، هر فرد به صورت روزانه باید بین ۹۰ تا ۱۵۰ گرم پروتئین مصرف کند. مصرف ویتامین به خصوص ویتامین C و A نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
از سوی دیگر، مصرف میوه‌ها وانواع سبزی‌ها به دلیل اینکه دارای آنتی‌اکسیدان هستند. نقش مهمی در پیشگیری از سرطان معده دارند. مصرف خیارشور و ماهی دودی و نمک نیز باید کاهش یابد. بیماری‌های معده نیز اگر درمان نشوند ممکن است سبب بروز سرطان معده شوند. بنابراین این بیماری‌ها حتما باید مورد درمان قرار گیرند. پرهیز از دخانیات و الکل نیز در مبتلا نشدن به سرطان معده موثر است. برداشتن بخشی از معده که دارای سلول‌های سرطانی است نیز مهم‌ترین روش درمانی است. در کنار این روش ممکن است از شیمی‌درمانی و یا رادیوتراپی نیز استفاده شود.
داشتن رژیم غذایی مناسب نه تنها باعث جلوگیری از ابتلا به سرطان معده می شود بلکه می توان با کمک پزشک و استفاده از رژیم های غذایی تخصصی بسته به نوع ، کیفیت و کمیت تومور برای درمان آن اقدام کرد. نقش تغذیه با توجه به علوم امروزی بیشتر در جنبه پیشگیری از ابتلا به بیماری سرطان معده اهمیت دارد این در حالی است که استفاده از رژیم غذایی تخصصی تحت نظر پزشک متخصص سرطان معده نیز نقش قابل توجهی در درمان سرطان معده دارد.
در این بین مصرف سیر به دلیل داشتن ماده آلیسین و ویتامین c با دوز mg 1000 در فواصل مصرف ترشی ها می تواند نقش محافظتی در جلوگیری از تبدیل نیتراتها به نیتروزامینها داشته باشد. نیتراتها در غذاهای مانده و آماده به ویژه ‘ فست فودها ‘ به وفور یافت می شود. همچنین مصرف غذاهای کپک زده به خصوص کپک های سیاه خطرناک است زیرا این نوع کپک ها اغلب درلابه لای نانها و غذاهای مانده دیده می شود، آنها به علت آزاد کردن موادی به نام’ آفلاتوکسین ‘ تاثیر منفی در ساختمان ژنها می گذارند.
مصرف الکل به علت خاصیت استرس اکسیداتیو ریسک ابتلا به سرطان معده را بالا می برد و علاوه براین مصرف زیاد گوشت قرمز نیز ممکن است موجب رشد تومور در معده شود. این در حالی است که مصرف چای سبز و غذاهای حاوی بتاکاروتن به همراه روغن های غیر اشباع در پیشگیری و گاهی در درمان مکمل این نوع سرطان موثر هستند . مصرف زنجبیل ، زردچوبه و دارچین در دوزهای کاملا تخصصی می تواند در کاهش عوارض بیماری با توجه به خاصیت ضد متاستازی این مواد غذایی بسیار موثر باشد .
داشتن رژیم غذایی مناسب نه تنها باعث جلوگیری از ابتلا به سرطان معده می شود بلکه می توان با کمک پزشک و استفاده از رژیم های غذایی تخصصی بسته به نوع ، کیفیت و کمیت تومور برای درمان سرطان معده اقدام کرد.
به گفته وی نقش تغذیه با توجه به علوم امروزی بیشتر در جنبه پیشگیری از ابتلا به بیماری سرطان معده اهمیت دارد این در حالی است که استفاده از رژیم غذایی تخصصی تحت نظر پزشک نیز نقش قابل توجهی در درمان سرطان معده دارد.
درمان سرطان معده و تغذیه درمانی
از آنجا که علائم این بیماری به کندی ظاهر شده ولی تومور به سرعت رشد می نماید ، معمولاً سرطان معده زمانی تشخیص داده می شود که برای درمان دیر شده است . در برخی موارد فقدان اسید و پپسین معدی ( آچیلی معده ) ممکن است چندین سال قبل از شروع سرطان معده وجود داشته باشند. به نظر می رسد مصرف میوه جات ، سبزی جات و سلنیوم نقش متوسطی در پیشگیری از سرطان های GI در مواردی که مصرف الکل و اضافه وزن باعث افزایش خطر می شوند . عواملی که ظاهراً خطر سرطان معده را افزایش میدهند عبارتند از :آلودگی مزمن با هلیکوباکترپیلوری ، سیگار کشیدن ، موادغذایی شور یا ترشی ها یا کمبود ماکرونوترینت ها.
سرطان های بدخیم معده ممکن است منجر به سوءتغذیه در اثر خونریزی زیاد و دفع زیاد پروتئین گردند و یا در اثر انسداد منجر به تداخل فیزیکی با دریافت غذا گردند. بیشتر سرطان های معده بوسیله عمل جراحی درمان می شوند، لذا ملاحظات تغذیه ای در سرطان معده مشابه با ملاحظات تغذیه ای جراحی کلی یا جزئی معده می باشد.
